Skan77

84 VI. Prace redakcyjne

czy drukować najpierw wykaz literatury, czy źródeł prawa. Pozostałe wykazy zajmują dalsze miejsca.

Bibliografia jest tą częścią pracy dyplomowej, z poznania której nie zrezygnuje żaden recenzent. Zwróci uwagę nie tylko na liczbę publikacji, ale także na to, jakie są to opracowania, czy najbardziej aktualne oraz jak wyglądają ich opisy bibliograficzne, ponadto jakie inne wykazy zostały dołączone do pracy. Szczególna uwaga promotorów i recenzentów poświęcona bibliografiom prac dyplomowych ma swoje — nie tylko dydaktyczne — uzasadnienie. Bibliografie mają bowiem często wartość naukową i świadczą nie tylko o staranności autora przygotowującego pracę, ale także o jego pasji badawczej i trudzie włożonym w przygotowanie rozprawy. Inaczej mówiąc, bibliografia pozwala na ocenę naukowych podstaw pracy dyplomowej.

Należy podkreślić, iż przygotowanie dobrej bibliografii jest czynnością czasochłonną. Opracowanie jej staje się łatwiejsze, jeśli fiszki bibliograficzne zostały odpowiednio uporządkowane. Oczywiście każda pozycja powinna zawierać dane pozwalające na jej identyfikację: w wypadku wykazów literatury — pełną notę bibliograficzną, w wypadku źródeł prawa — wskazanie numeru i pozycji dziennika publikacyjnego, w wypadku innych dokumentów — wskazanie źródła publikacji lub pochodzenia z możliwie dokładną identyfikacją dokumentu.

Wykazy literatury sporządzamy zawsze w porządku alfabetycznym, według pierwszych liter nazwisk autorów. W wypadku opisu bibliograficznego bez autora lub bez redaktora naukowego o miejscu w wykazie decyduje pierwsza litera tytułu publikacji. Zestawienia bibliograficzne najczęściej mają porządek numeryczny, co zapewnia im odpowiednią przejrzystość. Na końcu każdej pozycji zwykle stawia się kropkę.

4. Aneks oraz wykazy

W niektórych pracach promocyjnych można spotkać partie tekstu nazywane ogólnie Aneksem lub Załącznikami. Zawierają one materiały o różnym charakterze, których umieszczenie w tekście głównym lub nawet w przypisach byłoby nieuzsadnione merytorycznie albo utrudnione ze względu na ich objętość. Mogą to być materiały ilustrujące przedstawioną problematykę, takie jak: dane statystyczne, teksty niepublikowanych i mato znanych aktów prawnych, rysunki i fotografie, mapy, schematy klasyfikacyjne i organizacyjne, formularze ankiet. Mogą to być też kserokopie materiałów źródłowych, np. dokumenty pochodzące z akt badanej instytucji.

Aneks nie jest jednorodną częścią opracowania, a każdy z załączników może mieć inny charakter. Ważne jest, aby każdy z nich miał swój własny numer, tytuł i wskazane źródło pochodzenia lub informację, na jakiej podstawie został opracowany. Na początku Aneksu powinien znajdować się wykaz załączników. Aneks z reguły jest ostatnią częścią pracy, bardzo różną od pozostałych i dlatego zdarza się, że jego stronice są inaczej numerowane, np. liczbami rzymskimi.

Załączniki zebrane w Aneksie pełnią rolę dokumentów źródłowych i to je odróżnia od załączników innego rodzaju, takich jak wykaz skrótów lub wykazy tabel, wykresów (będących egzemplifikacją i potwierdzeniem lub uzupełnieniem głównego tekstu pracy). Podobną funkcję pełnią też specjalne indeksy nazwisk czy określonych nazw lub indeksy rzeczowe, z tym że w pracach dyplomowych sporządza się je niezwykle rzadko.

Wszystkie te zestawienia, może z wyjątkiem wykazu skrótów, umieszcza się na końcu pracy, przed aneksem, w kolejności ustalonej przez samego autora.

5. Poprawianie pracy

Pracę dyplomową pisze się najpierw „na brudno”. To, co wyłoni się wraz z napisaniem ostatniego słowa zakończenia, stanowi jedynie wstępną wersję pracy. Wymaga ona jeszcze kilkakrotnego czytania, poprawiania, wprowadzenia różnych uzupełnień i zmian redakcyjnych. W którymś momencie to, co student przygotował, powinien przedstawić promotorowi. Robi to wówczas, gdy tekst jest uporządkowany, zawiera jednolitą numerację stron i pełną bibliografię. Potem prawdopodobnie jeszcze raz trzeba będzie całość przejrzeć, pewne fragmenty mniej lub bardziej pozmieniać, przepisać.

W jaki sposób pracę poprawiać, na co zwracać uwagę, od czego rozpocząć udoskonalenie? Wydaje się, że dobrą radą będzie sugestia, aby