skanuj0007

międzynarodowej (tradable goods). Pomija on zatem kształtowanie się cen towarów i usług, które nie są przedmiotem wymiany międzynarodowej (inon-tradable goods). Mimo to można go uznać za autora zarówno tzw. wersji absolutnej teorii parytetu siły nabywczej, jak i jej wersji relatywnej (mniej restrykcyjnej).

Istota absolutnej wersji teorii parytetu siły nabywczej sprowadza się do porównania relacji cen krajowych i cen zagranicznych w danym momencie t. Można to ująć w postaci następującego równania:

pk

kurs walutowy=-55,

' i

gdzie:

Pf — poziom cen danego kraju w momencie ł,

Pj — poziom cen za granicą w momencie k — kraj, z — zagranica.

W przypadku relatywnej (mniej restrykcyjnej) wersji teorii parytetu siły nabywczej przyjmuje się, że mamy do czynienia ze zmianami poziomu kursu walutowego, poziom zaś tego kursu w momencie / jest pochodną zmian poziomu cen krajowych i cen zagranicznych. Można to zapisać w następujący sposób:

kurs walutowy =

gdzie dodatkowo q to określona stała, która wcale nie musi się równać jedności, a zatem określa skalę realnych zmian poziomu kursu walutowego.

Różnica między absolutną i relatywną wersją teorii parytetu siły nabywczej nie sprowadza się jedynie do statycznego lub dynamicznego ujęcia. W obu przypadkach można dodatkowo uwzględniać różne ceny i zmiany ich poziomu. Można mianowicie uwzględniać jedynie bieżący poziom i/lub zmiany poziomu cen towarów będących przedmiotem wymiany międzynarodowej (czego zwolennikiem był G. Casscl) albo też bieżący poziom i/lub zmiany poziomu wszystkich cen towarów krajowych i zagranicznych (za czym opowiada się większość współczesnych teoretyków rozwoju wymiany międzynarodowej). W każdym razie wybór cen do pomiaru siły nabywczej jest nadal problemem spornym.

Bez względu na sposób ujęcia teorii parytetu siły nabywczej pełni ona trzy podstawowe funkcje. Pierwszą jest funkcja wyjaśniająca. Jak wynika z wielu przeprowadzonych analiz empirycznych opartych na różnych ujęciach omawianej teorii, wyjaśnia ona w dużej mierze kształtowanie się poziomu kursów walutowych i/lub ich zmian zwłaszcza w ujęciu długookresowym. Natomiast ze względu na przyjęcie dość rygorystycznych założeń, a także na pomijanie zmian w rachunku kapitałowym bilansu płatniczego, teoria ta w znacznie mniejszym stopniu wyjaśnia kształtowanie się poziomu kursów w ujęciu krótkookresowym.

Wynika z tego, żc w odniesieniu do dłuższych okresów (kilku- czy kilkunastoletnich) teoria parytetu siły nabywczej może być również przydatna w podejmowaniu decyzji dotyczących kształtowania poziomu kursu walutowego, tzn. może w znacznym stopniu pełnić funkcję decyzyjną.

Teoria parytetu siły nabywczej może również pełnić funkcję optymalizacyjną, tzn. ułatwiać politykowi gospodarczemu podejmowanie decyzji dotyczących kształtowania warunków sprzyjających utrzymaniu długookresowej równowagi bilansu płatniczego, co z kolei w dużym stopniu wpływa na kształtowanie się ogólnej równowagi ekonomicznej. Znając istotę tej teorii, można szczególnie podejmować racjonalne decyzje w zakresie polityki pieniężnej i fiskalnej.

8.3.2. Teoria elastycznościowa

Autorami teorii elastycznościowej byli ncoklasycy, którzy w swoich rozważaniach uwzględnili doświadczenia z wielkiego kryzysu gospodarczego z lat 1929-1933. Teoria ta jest także bliska kcyncsistom.

Jednym z ważniejszych pojęć teorii elastycznościowej jest kategoria cen relatywnych, ale rozumianych inaczej niż w teorii handlu międzynarodowego. Przez pojęcie cen rclatywmych autorzy omawianej teorii rozumieją relacje cen krajowych i zagranicznych towarów i usług wymienianych w skali międzynarodowej. Ceny te wiąże oczywiście kurs walutowy, co można zapisać następująco:

kurs walutowy ■ P^k= P\

Zdaniem zwolenników' teorii clastycznościow'ej, przy założeniu stałości cen wyrażonych w walucie krajowej i zagranicznej, właśnie zmiany kursu wywołują zmiany relacji cen (przez zmiany w krajowym i zagranicznym popycie, a także w krajowej i zagranicznej podaży), a więc determinują m.in. rozmiary importu i eksportu. Zmiany te mogą zatem być przyczyną zakłóceń w bilansie handlowym. Chodzi o to, że zmiany kursu zwykle nie wywołują identycznych reakcji po stronic popytu i po stronic podaży. Ostateczny wpływ zmian kursów walut na bilans obrotów handlowych zależy od czterech elastyczności:

a)    elastyczności popytu zagranicy na towary i usługi eksportowane przez dany kraj,

b)    elastyczności podaży towarów i usług na eksport,

c)    elastyczności popytu krajowego na import,

d)    elastyczności podaży towarów i usług importowanych⁹.

^v Zob. D. Salvatore, Internationa! Economics, jw.; D. Rosati, Polityka proeksportowa, PWE, Warszawa 1990; E. Chrabonszczcv.ska, K. Kalicki, Teoria i polityka..., jw.

245