4672949124

DWUDZIESTOLECIE MIĘDZYWOJENNE

W trakcie tych doświadczeń Cezary dojrzewa, kształtuje się jego osobowość', charakter, światopogląd. Na początku powieści jest czternastolatkiem, na końcu dojrzałym mężczyzną.

ZOFIA NAŁKOWSKA (1884-1954)

Pisarka, publicystka, dramatopisarka. współzałożycielka grup)' literackiej „Przedmieście".

Najważniejsze utwory:

Graniea, Małżeństwo. Clutraklery. Medaliony

GRANICA

Utwór to przykład prozy łączącej cechy powieści realistycznej i psychologicznej, czas akcji: I połowa lat 30. XX w.

miejsce akcji: Bołeborza. Paryż, prowincjonalne miasto Chązebna

najważniejsi bohaterowie: Zenon Ziembiewicz, Elżbieta Biecka. Justyna Bogutówna

■ STRESZCZENIE

Główny bohater. Zenon Ziembiewicz. to syn Waleriana i Joanny („Zanci") pochodzących ze zubożałej szlachty. Obserwując pełne kompromisów życie rodziców w Boleborzy. gdzie są rządcami majątku Tczewskich, obiecuje sobie, że będzie żył zupełnie inaczej. Tymczasem wciąż przekracza granice, które sam ustalił. Uczy się pilnie, od najwcześniejszych lat zarabia korepetycjami na swe utrzymanie. Studia w Paryżu może kontynuować tylko dzięki pieniądzom za artykuły drukowane w „Niwie" (lodzi się więc na ingerencję w ich treść, wypaczające sensy wypowiedzi, firmując je własnym nazwiskiem.

Nawiązuje romans z prostą dziewczyną. Justyną Bogutówną. który kontynuuje, będąc narzeczonym, a potem mężem Elżbiety Bieckiej. (idy kochanka zachodzi w ciążę, daje jej pieniądze na aborcję, a gdy dziewczyna coraz, bardziej podupada na zdrowiu, opiekę nad nią zrzuca na swą żonę.

Nadal godzi się pisać pod dyktando, pracując jako redaktor, bo dzięki temu ma pieniądze i pracę. Dzięki tym posunięciom Zenon pnie się po szczeblach kariery: zostaje prezydentem miasta. Jego pierwsze posunięcia są pozytywne, stara się poprawić los ubogich. Kiedy jednak strajkujący robotnicy, których miejsca pracy są likwidowane (huta Hettncra). wychodzą na ulicę, dochodzi do użycia siły.

Pogrążona w chorobie psychicznej Justyna mści się na Zenonie, oblewając go kwasem, w wyniku czego Ziembiewicz traci wzrok. W finale powieści Zenon popełnia samobójstwa

Pisarka poruszyła w powieści problematykę moralną, społeczną (los biedoty, kamienica Cecylii Kolichowskiej). egzystencjalna (specyfika ludzkiego życia, wpływ okoliczności na ludzkie wybory). Ciekawie skonstruowana fabuła, liczne analizy stanów, emocji, przeżyć sprawiają, że powieść można potraktować jako studium psychologiczne, ale także jako portret społeczeństwa polskiego dwudziestolecia międzywojennego, w którym pogłębia się przepaść między bogatymi a ubogimi.

GRANICA

■ TYTUŁ

Tytuł powieści należy rozumieć metaforycznie: autorka stara się ukazać granice moralne, etyczne, społeczne i ekonomiczne warunkujące działania bohaterów:

granica ekonomie zno--społeczna	Podział ludzi według ich przynależności do różnych warstw społecznych: zubożałego zicmianstwa (państwo ZiembiewKzowie. Zenon), dobrze sytuowanego mieszczaństwa (Kołkhow&a.Elżbieta),arystokracji ziemiańskiej (Taew*v)oraz biedoty wiejskiej (fotyna z matką) i nędzarzy z miasta (mieszkańcy suteren). Granica społeczna jest niemożliwa do przekroczenia, każda próba jej pokonania może skończyć się katastrofą (przykładem może być historia Justyny i samego Zenona). Symbolami tego podziału są w powieści kamienica Kołichowskicj. w której .sufity i podłogi" poszczególnych pięter oddzielają bogatych od biednych, próg gabinetu Zenona >ako prezydenta miasta, wejście sio ogrodu, podwórze.
granica moralna	lej przekroczenie doprowadza do nieszczęścia drugiego człowieka. Przekracza ją Zenon, zaczynając romans z lustyną i kontynuując go po ślubie. Przekroczenie tej granicy jest powodem krzywdy dwóch osób: Elżbiety i Justyny
granica filozoficzna	Pojawia się pytanie o możliwość poznania ostatecznej prawdy. Człowiek według Nałkowskiej ma ograniczone możliwości poznania świata, często więc błędne ocenia otaczającą go rzeczywistość i samego siebie.
granica psychologiczna	To granica autopoznania. kres ludzkich możliwości odkrywania tajemnic własnej osobowości, psychiki To pytanie o możliwość poznania ostatecznej prawdy. Człowiek według Nałkowskiej ma ograniczone możliwości poznania świata, często więc błędni ocenia otaczającą go rzeczywistość i samego siebie.
granica odporności psychicznej	Przekroczenie tej granicy powoduje, że człowiek przestaje być sobą. Zenon, pozwalając na ingerencje w swoje artykuły czy też romansując z Justyną. przekracza tę granicę wielokrotnie i ponosi tego konsekwencje. Również usunięcie ciąży przez Justynę staje się powodem przekroczenia .punktu krytycznego* i popod nięcia dziewezyny w obłęd.

■ CHARAKTERYSTYKA ZENONA ZIEMBIEWICZA

Ponieważ Ziembiewicz jest bohaterem dynamicznym, zmienia się. więc każdy etap jego życia charakteryzuje się dominacją innych cech:

dzieciństwo i młodość w Bolcborzy

Zenon to młody idealista odrzucający niemoralne wzorce domu i chcący wyrwać się ze .schematu Bolcborzy ".

nauka, studia zagraniczne

Ambicja i zdolności pozwalają mu na powodzenie w nauce; z powodu kłopotów finansowych już w czasach gimnazjalnych pracuje, udzielając korepetycji, wtedy też poznaje swoją przyszłą żonę. Na studia wyjeżdża do Paryża, tam związuje się z Adelą, ale nie kocha jej. czego dowodem jest jego zachowanie w czasie jej śmiertelnej choroby (wyjazd, brak wyrzutów sumienia, brak żalu po jej śmierci). Pod koniec studiów trudności matę nalnc zmusiły go do poszukiwań źródeł utrzymania - pisuje do .Niwy" i idzie na pierwsze, dalekie ustępstwa moralne w życiu zawodowym: życic osobiste także pełne jest moralnych dwuznaczności: romans z lustyną godzi z miłością do Elżbiety (schemat Bolcborzy).