skanuj0008 (332)

gdy chodzi o rozumienie — w wyżej podanym znaczeniu — przeczytanego tekstu).

Podobne, jak przedstawione wyżej, wskaźniki właściwego rozumienia tekstu podaje Austin²⁰, która w ogóle uważa, iż podstawowym celem nauki czytania jest umożliwienie dziecku dokładnego i głębokiego rozumienia tego, co czyta. Uważa ona także, iż pojedyncze słowa nie stanowią żadnego problemu dla dziecka (tzn. zrozumienie znaczeń tych słów), o ile posiada ono odpowiednie pojęcia, natomiast właściwe rozumienie tekstu to: „zintegrowanie znaczeń poszczególnych słów w jedną pełną myśl”.

S Podstawowe zatem cele w zakresie kształtowania umiejętności czytania ze zrozumieniem sformułowałam jako następujące umiejętności:

1)    kojarzenie sekwencji grafemów (fonemów) ze znaczeniem (pojedyncze słowa, wyrażenia, zdania proste i złożone); •

2)    identyfikowanie sekwencji zdarzeń w tekście;

3)    znajdowanie głównej myśli tekstu;

*4) przedstawianie i interpretowanie faktów, o których mowa w tekście;

5)    odróżnianie danych istotnych od nieistotnych;

6)    formułowanie wniosków wynikających z tekstu;

7)    antycypowanie dalszego ciągu przedstawionych w tekście wydarzeń;

8)    rozpoznawanie i nazywanie nastroju tekstu oraz intencji autora.}

'nSpośród czynników mających wpływ na poziom rozumienia czytanych tekstów za najbardziej istotne uważa się ogólny poziom rozwoju intelektualnego osoby czytającej, jej uprzednie doświadczenie w zakresie informacji, o którym mowa w tekście, poziom motywacji i zainteresowanie wykonywaną czynnością (czytaniem), a także ogólny zasób jej słownictwa oraz umiejętność koncentrowania się na zadaniu²¹. ^v

; Na poziom rozumienia tekstu ma wpływ także styl pisania autora. 'Ponieważ dziecko operuje dla większości znanych sobie słów tylko jednym znaczeniem (i uważa to znaczenie za jedyne dla tego słowa), wobec tego zarówno nowe znaczenia dla znanych już słów, jak i całkowicie nowe dla dziecka słowa powinny być

pmwadzane poprzez zdania o prostej konstrukcji, inaczej mó-i.,ii • - w łatwych do zrozumienia kontekstach.

Interesujące badania na ten temat przeprowadził Guthrie²². li'iii badań było udzielenie odpowiedzi na pytanie: „w jakim i"pniu niektóre własności tekstu takie, jak stopień trudności • lępujących w nim słów, długość i poziom złożoności zdań -ii.: długość poszczególnych akapitów wpływają na poziom roni uienia tego tekstu oraz zapamiętywanie jego treści?” Badania i" 'kazały, iż dzieci znacznie lepiej rozumieją treści i je zapamię-¹11ą, jeżeli przekazywane są one za pomocą krótkich, mało skom-i'likowanych zdań (zdań o prostej strukturze gramatycznej), iiiro mniejszy wpływ na rozumienie tekstu miały trudne słowa wstępujące w tekście. Analizując teksty. z różnych podręczni-' w szkolnych autor doszedł do zaskakującego odkrycia, iż wiadomości nowe, trudne dla uczniów (ryp. wprowadzane po raz pierwszy podstawowe informacje z jakięjś dziedziny wiedzy) są wykle przedstawiane w postaci zdąn o zawiłej konstrukcji grali i.i lycznej, za pomocą terminów nieznanych im. Stanowi to doli Ikową barierę do pokonania — barierę rozumienia — przy "I i.anowywaniu nowych wiadomości. Guthrie podkreśla, iż tylko Irksty, które będą wprowadzały nowe dla ucznia zagadnienia w posób gramatycznie prosty będą właściwą pomocą w uczeniu

i|ę.

A oto podstawowe czynniki powodujące małe zrozumienie • pytanego tekstu:

1) bardzo ubogi zasób „doświadczenia życiowego” dziecka wynikający z wąskich i rzadkich kontaktów z różnymi ludźmi i r,mpami społecznymi pozarodzinnymi, z braku odpowiedniej lymulacji na terenie rodziny;

.?) wąski zasób słownictwa (ubogie „doświadczenie językowe”);

Ił) brak treningu, np. w formie różnych zabaw, rozwiązywania ngadek, łamigłówek, rebusów, w zakresie rozpoznawania słów, uzupełniania ich brakujących części;

4) utrwalenie się tendencji do poprawnego technicznie czytali ia, ale bez koncentrowania się na tym, co się czyta; może to być ■ Tektem np. nadmiernego zwracania uwagi przez nauczyciela i

109