5. Przedmiotem ochrony, a tym samym wpisania do rejestru zabytków, może być park wraz z otoczeniem, jeżeli spełnione zostały przesłanki określone w art. 5 pkt 1 i 12 ustawy z dnia 15 lutego 1962 r. o ochronie dóbr kultury (jedn. tekst: Dz.U. z 1999 r. Nr 98, poz. 1150 z późn. zm.; patrz też wyrok NSA z dnia 25 października 1991 r., I SA 948/91, OSP 1993, nr 6, poz. 116). W świetle powołanej ustawy znaczne zużycie techniczne domu nic może stanowić przeszkody do wpisania go do rejestru zabytków (wyrok NSA z dnia 18 grudnia 1989 r.,
I SA 1005/89, ONSA 1989, nr 2, poz. 101). Jeżeli jakiś obiekt odpowiada warunkom określonym w art. 5 pkt 1 ustawy z dnia 15 lutego 1962 r., o wpisaniu go do rejestru zabytków decyduje właściwy wojewódzki konserwator, pr/y czym ustawa nie uzależnia wydania takiej decyzji od zgody właściciela obiektu (wyrok NSA z dnia 3 stycznia 1986 r., I SA 896/85, ONSA 1986, nr 1, poz. 1). Oddanie nieruchomości wpisanej do rejestru zabytków w użytkowanie wieczyste wymaga zgody (gdy nieruchomość stanowi własność Skarbu Państwa) lub opinii (gdy nieruchomość stanowi własność jednostki samorządu terytorialnego) właściwego wojewódzkiego konserwatora zabytków (patrz uwagi do art. 13 ust. 4). Istotne jest również to, że zgodnie z art. 73 ust. 4 u.g.n. opłaty z tytułu użytkowania wieczystego obniża się o 50%, jeżeli nieruchomość gruntowa została wpisana do rejestru zabytków. Właściwy organ może, za zgodą odpowiedniego wojewody lub właściwej rady albo sejmiku województwa, podwyższyć lub obniżyć tę bonifikatę. Możliwość zastosowania bonifikaty nie dotyczy jedynie oddawania nieruchomości w użytkowanie wieczyste, ale również sprzedaży takiej nieruchomości. Zgodnie z art. 68 ust. 3 u.g.n., cenę nieruchomości wpisanej do rejestru zabytków obniża się o 50 %, przy czym właściwy organ może tę bonifikatę podwyższyć lub obniżyć. Analogiczną regulację w odniesieniu do obniżenia opłaty z tytułu użytkowania wieczystego zawierała nie obowiązująca już ustawa o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 20 kwietnia 1995 r. (I CRN 37/95, OSNC 1995, nr 9, poz. 133), wskazując na bezwzględny charakter przepisu dotyczącego obniżenia opłaty, stwierdził, że oddający w użytkowanie wieczyste grunt, w granicach stanowiących obiekt zabytkowy w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 15 lutego 1962 r., zobowiązany jest przy zawieraniu umowy o oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste złożyć oświadczenie woli wyrażające obniżenie ceny (opłaty) o połowę w stosunku do ustalonej w drodze przetargu; w wypadku odmowy złożenia takiego oświadczenia, użytkownikowi wieczystemu przysługuje roszczenie o zobowiązanie oddającego w użytkowanie do złożenia stosownego oświadczenia.
Ujawniania w księdza wieczystej sposobu korzystania z nieruchomości
Art. 30. Postanowienia umowy o oddanie nieruchomości gruntowej w użytkowanie wieczyste dotyczące sposobu korzystania z tej nieruchomości podlegają ujawnieniu w księdze wieczystej.