SNC03697

°8^ólnei cyriculacjj

geograficznych przy powierzchni ziemi płynęłoby ku równikowi, stopniowo się nap

lisa, uzyskuje składową zachodnią. Około równoleżnika 60° spotyka się z powietrzem płynącym od biegunów. Ze względu na znaczny kontrast termiczny obie masy nie mieszają się, a na ich granicy tworzy się front, zwany frontem polarnym. Ciepłe powietrze z południa wznosi się ku górze i w górnej troposferze zawraca w kierunku zwrotników.

wając. Efekt taki opisany został po raz pierwszy przez angielskiego meteoroW I Oeorgc'a Hadleya (1685-1768) w 1735 roku. Na obu półkulach powstałaby pojedyncza I komórka cyrkulacji termicznej, zwana komórką Hadleya (rys. 7.42).

Na skutek ruchu obrotowego Ziemi na każdej półkuli powstają trzy nawzajemaę I wzmacniające komórki cyrkulacyjne. W pierwszej, zwanej komórką Hadleya, która leży I między zwrotnikiem i równikiem, powietrze krąży w sposób podobny do opisanego I w modelu jednokomórkowym. Nagrzane nad równikiem powietrze unosi się do góry, I zawarta w nim para wodna kondensuje, tworząc wypiętrzone chmury Cumulonimbui I Ciepło utajone uwalniane podczas kondensacji olbrzymich ilości pary wodnej dostana I dodatkowo energii wzmacniającej cyrkulację powietrza w komórce Hadleya. Wznoszące I się powietrze rozpływa się pod tropopauzą ku wyższym szerokościom geograficznym. I Dzięki sile Coriolisa powietrze uzyskuje składową zachodnią i znacznie przyspiesza I w miarę przesuwania się w kierunku bieguna. Podczas wędrówki ochładza się radiacyjnie, i a jednocześnie ze względu na coraz mniejszy promień Ziemi zachodzi konwergencja mas I powietrza, która w rezultacie doprowadza do powstania pasa podwyższonego ciśnienia I około 30. równoleżnika. Konwergencja wymusza w tej strefie osiadanie mas powietrza, I które ogrzewając się adiabatycznie, wysusza się. Na lądzie w tej strefie występują najwięk- I sze pustynie świata. Panują tam najwyższe temperatury, a niebo jest zazwyczaj bezchmui- I ne. Osiadające powietrze przy powierzchni ziemi rozpływa się. Znaczna jego część płynie I ku równikowi, nabierając po drodze wilgoci, zwłaszcza jeśli przemieszcza się nad po- 1 wierzchnią wodną. Dzięki sile Coriolisa powietrze uzyskuje składową wschodnią. Te nadzwyczaj stałe, ale słabe wiatry wschodnie, zwane są pasatami. Linia zbieżności pasatów obu półkul określana jest też jako międzyzwrotnikowa strefa zbieżności.

Część powietrza, które osiadło w okolicy równoleżnika 30°, nie kieruje się ku równikowi, lecz płynie w kierunku biegunów, zasilając drugą komórkę cyrkulacyjną, zwaną komórką Ferrela od nazwiska amerykańskiego klimatologa, Williama Ferrela, który w 18561. przedstawił koncepcję trójkomórkowego modelu ogólnej cyrkulacji atmosferycznej. Powietrze płynąc ku wyższym szerokościom geograficznym, dzięki oddziaływaniu siły Corio-