skanuj0004 (215)

■hamowań w wykorzystywaniu swojego potencjału rozwojowego. Konsekwencją ■kiego stanu rzeczy staje się wzrost niepowodzeń w działaniu i związana z tym ■trata pozycji w grupie rówieśniczej, będące bezpośrednią przyczyną powstawania ■czucia mniejszej wartości. Według Eriksona, innym niebezpieczeństwem tego ■kresu jest dążenie za wszelką cenę do sprostania stawianym dziecku wymaganiom, Bównie obowiązkom szkolnym. Dziecko może stać się zależne od stawianych mu zadań. W przyszłości może rodzić to przekonanie, że jedynym kryterium wartości ■łowieka jest sprostanie stawianym mu wymaganiom.

■Późne dzieciństwo można uznać za okres dość trudny w życiu dziecka. Jest to tokże etap rozwoju, kiedy dziecko odczuwa satysfakcję, uważając siebie samego za Bnpetentnego i skutecznego sprawcę. W okresie tym dziecko odkrywa atrakcyjność Igpipy rówieśniczej, zarówno jako przestrzeni dla działań własnych, jak i społecznego tła dla osiągniętego sukcesu. Grupa staje się dla niego pozarodzinnym źródłem Korców, wartości, a także emocjonalnego wsparcia (Debesse, 1982). Pod koniec lego okresu dziecko angażuje się już w formy aktywności właściwe młodzieży, takie jak zaawansowane sposoby uczenia się, młodzieżowe formy rozrywki i rekreacji. Biestniczy w zawodach sportowych, podejmuje działania na rzecz środowiska natu-pinego i społecznego, a nawet pracę zarobkową dla potrzeb własnych lub w razie Krzeby wspierającą niski budżet rodziny (Pietrzyk, Stefańska-Klar, 1997).

KNauka czytania i pisania

Bkby móc nauczyć się czytać dziecko musi dysponować niezbędnymi zdolnościami w zakresie analizy i syntezy zarówno wzrokowej, jak i słuchowej, pozwalającymi na spostrzeganie i odróżnianie od siebie prostych i złożonych znaków gra-Kznych oraz na prawidłowe rozpoznawanie głosek, zarówno wypowiadanych ■dzielnie, jak i stanowiących części wymawianego wyrazu. Dziecko nie może mylić określonych głosek z innymi, podobnie brzmiącymi, oraz powinno rozpoznawać wyraz wymawiany z różną intonacja. Potrzebny jest zatem dziecku odpowied-ai poziom słuchu fonematycznego oraz'prawidłowa wymowa głosek. Nauka czytania kształtuje analizę słuchową i rozwija słuch fonematyczny, pomagając jedno-cześnie w nauce pisania ze słuchu.

i Opanowanie czynności pisania wymaga, poza wymienionymi umiejętnościami, ■obrej sprawności manualnej oraz koordynacji wzrokowo-ruchowej. Początkowo Bynność pisania jest nierozłącznie związana z czynnością odczytywania słów i liter, ■htego wszelkie deficyty w wyżej wspomnianym zakresie osłabiają obie umiejętności ■snocześnie. Podstawą graficznego odwzorowywania liter i słów są ruchy pisania ■konywane na podstawie analizy wzrokowo-kinestetycznej kształtu litery i słowa oraz ćwiczeń artykulacyjnych. Podczas pisania utrwalają się zarówno ruchy ręki jak też ■obrażenia wzrokowe i słuchowe przepisywanych słów. Dlatego też dziecko może fikąńsać coś z pamięci, po uprzednim dokonaniu analizy słuchowej i wzrokowej wyrazu jlub zdania. Następnym stadium w nauce pisania jest pisanie ze słuchu, czyli pod Łływem samych bodźców akustyczno-werbalnych, zaś końcowym - samodzielne ■pisywanie pomyślanych przez siebie zdań lub ich łańcuchów. W drugiej klasie duża Iczba dzieci potrafi swobodnie zapisywać wymyślone przez siebie zdania, jednak

133