str13 (6)

chanizmami skrętu, dźwignię zmiany biegów, dźwignię reduktora). Na płycie pancernej przed mechanikiem-kierowcą umieszczono przyrządy kontrolne pracy silnika: manometr oleju, termometr wody itd.; z prawej strony znajdowała się tablica przyrządów kontrolnych instalacji elektrycznej, a za nią umieszczono butle ze sprężonym powietrzem, służące do awaryjnego rozruchu silnika.

W przedniej pionowej płycie, na wysokości oczu mechanika-kierowcy znajdował się otwór obserwacyjny zamykany pancerną pokrywą, w której wycięto wąską szczelinę chronioną dodatkowo szkłem pancernym. W czasie marszu mechanik-kierowca prowadził wóz obserwując teren przez cały otwór; podczas walki do tego celu służyła szczelina, znacznie jednak ograniczająca widoczność, zwłaszcza na boki.

W środkowej części kadłuba znajdował się przedział bojowy. Na jego dnie umieszczono baterię akumulatorów oraz część zapasu amunicji armatniej; pozostała jej część znajdowała się w specjalnych stelażach-uchwy-tach na bocznych płytach górnej części kadłuba. W przedniej płycie, w jarzmie, zamontowana była armata stanowiąca główne uzbrojenie wozu. Pancerna płyta przykrywająca przedział bojowy od góry umocowana była na śrubach, co umożliwiało zdjęcie jej w razie konieczności naprawy i demontażu armaty.

W płycie tej znajdowały się trzy (dwa okrągłe oraz jeden prostokątny) włazy zamykane pokrywami; przez które załoga działa samobieżnego zajmowała swoje miejsca w wozie. Dla czterech członków załogi zamontowano niewielkie składane siedziska.

Na samym dnie przedziału bojowego znajdowały się drążki skrętne zawieszenia; nad nimi przebiegały cięgła przyrządów sterowania i kierowania. W metalowej ścianie dziejącej przedział bojowy od silnikowego wykonano kilka otworów, potrzebnych do regulacji lub naprawy, oraz umieszczono korbę awaryjnego rozruchu silnika. Wóz wyposażono bowiem w, tzw\ elektrobezwładnościo-wy rozrusznik; w razie uszkodzenia lub niesprawności urządzeń elektrycznych albo też wyczerpania zapasu sprężonego powietrza, przy użyciu tego rozrusznika można było uruchomić silnik ręcznie.

Uzbrojenie. Zasadnicze różnice między działami samobieżnymi ISU-122, ISU-122s oraz ISU-152 leżały w ich uzbrojeniu. ISU-122 wyposażono w' armatę kalibru 122 mm (ISU--122 w armatę wz. 1931/1943 lub wz. 1943 bez hamulca wylotowego z zamkiem śrubowym), natomiast ISU-122s w ulepszoną armatę wz. 1943 (potem indeks zmieniono na wz. 1944) D-25S z hamulcem odrzutu i półautomatycznym zamkiem klinowym, a ISU-152 w hau-bicoarmatę kalibru 152 mm wz. 1937/1943 ML-20S. Oba typy armat różniły się osiągami balistycznymi, a ponadto pewnymi szczegółami konstrukcyjnymi, o których mowa będzie w dalszym ciągu.

W armatach pojazdów ISU-122 i ISU-152 jednakowe były kołyski, oporopowrotniki, ramy, mechanizmy podniesień i zmiany kierunku oraz celowniki. Różne były natomiast

Fot. W. Kuliński

Ciężkie działo samobieżne ISU-122 późniejszej torii, widok od góry