str48I

Zespół Williamsa. Przyczyną jest mikrodelecja [del(7)(qll)].

Objawami są: małogłowie, upośledzenie umysłowe, hiperteloryzm, zaburzenia wzrostu.

Zespół DiGeorge’a. Podobnie jak w przypadku poprzednich zespołów, przyczyną jest mikrodelecja [del(22)(qll.2)].

Objawy kliniczne to: cechy dysmorficzne twarzy (hiperteloryzm, rybie usta, antymonogoloidalne ustawienie szpar powiekowych), drgawki u noworodka związane z niedoczynnością przytarczyc, brak przybierania na wadze, nieprawidłowości łuku aorty.

Zespół Wolfa i Hischhorna. Spowodowany jest najczęściej dużymi delecjami [del(4p)j, jak również mikrodelecjami [del(4)(p 16.3)],    prawdopodobnie w

chromosomie pochodzenia ojcowskiego.

Objawami są małogłowie, upośledzenie umysłowe, zaburzenia wzrostu i hiperteloryzm.

Zespół “cri du chat” (zespół “miauczenia kota”). Częstość występowania 1 na 50 000 urodzeń. Przyczyną jest delecja ramion krótkich chromosomu 5 pochodzenia ojcowskiego.

Objawami klinicznymi są: niedorozwój umysłowy, małomózgowie, hipotonia, niskie osadzenie uszu, mała żuchwa oraz wiele innych nieprawidłowości.

Aberracje strukturalne mogą być także przyczyną wielu nowotworów.

Efektem translokacji między chromosomami 9 i 22 [t(9;22)(q34;qll)j, w wyniku czego powstaje tzw. chromosom Philadelphia (Ph’) jest przewlekła białaczka szpikowa jest. W wyniku translokacji między tymi chromosomami następuje aktywacja protoonkogenu abl.

Podobnie, ostra białaczka promielocytowa powstaje wskutek translokacji [t(15;17)(q22;ql 1.2)]. Przyczyną tej choroby może być także izochromosom [i(17q)j.

Translokacjajest również przyczyną chłoniaka Burkitta [t(8,14)(q24;q32)].

Również inne aberracje strukturalne mogą prowadzić do zmian nowotworowych: del(10)(q24) - gruczolakorak gruczołu krokowego, inv(14)(qllq32) - przewlekła białaczka szpikowa (T-komórkowa), dup(l) - ostra erytroleukemia.

Niektóre translokacje niezrównoważone mogą być przyczyną zespołu Downa (około 4% przypadków tego zespołu).

Podobnie, jeśli któryś z rodziców jest nosicielem translokacji 2łq21q (translokacja robertsonowska) mimo, że u nosiciela nie stwierdza się objawów chorobowych, każde jego żywo urodzone dziecko będzie miało zespół Downa.

Zaburzenia chromosomowe liczbowe

Zaburzenia liczby chromosomów mogą prowadzić do:

-    poliploidii - zwielokrotnienia zestawu chromosomów, który zawiera więcej niż dwie kopie haploidalnej liczby chromosomów np. 3n - triploidia, 4n - tetraploidia itd;

-    aneuploidii - występowania nieprawidłowej liczby chromosomów, która nie jest wielokrotnością liczby haploidalnej np. 2n + 1, 2n + 2 itp.

Poliploidie

Ten typ aberracji jest u człowieka zazwyczaj letalny.

Triploidia (69,XXY lub 69, XXX) jest przyczyną poronień przed ósmym tygodniem życia płodowego.

l en typ aberracji powstaje zazwyczaj przez połączenie dwóch gamet, z których jedna jest diploidalna lub też w wyniku zapłodnienia oocytu przez dwa plemniki. Opisywano przypadki urodzenia żywych osobników z mozaiką 69,XXY/46,XY. We wszystkich przypadkach stwierdzano niedorozwój fizyczny i umysłowy.

Tetraploidia (92,XXYY lub 92,XXXX) jest wynikiem braku pierwszego podziału zygoty. Płody z tetraploidią są jeszcze bardziej upośledzone niż z triploidią. Nawet jeśli urodzą się żywe, to tylko wyjątkowo przeżywają pierwsze miesiące życia.

Aneuploidie

Aneuploidie należą do najczęściej występujących u człowieka aberracji chromosomowych (1 na 200 noworodków). Przyczyną tej aberracji może być nieprawidłowa gameta żeńska lub męska, co prowadzi do powstania zygot o nieprawidłowej liczbie chromosomów, która nie jest wielokrotnością liczby haploidalnej (Rys. 9).

Monosomia - brak jednego chromosomu (2n -    1) w garniturze

chromosomowym może dotyczyć zarówno autosomów jak i heterochromosomów. Jednak monosomie autosomów (45,XY lub 45,XX) mają charakter letalny. Przeżywają jedynie osobniki z monosomią heterochromosomów.

Zespół Turnera - kariotyp 45,X. Charakteryzuje się fenotypem żeńskim. Objawami tego zespołu są: niski wzrost, dysgenezja gonad, infantylność narządów płciowych, często pierwotny brak miesiączki, zwykle bezpłodność. Inne objawy zespołu to: płetwistość szyi, koślawość łokci, wady wrodzone układu moczowo-płciowego, krążenia i inne.

49