stronav 77

76

—    indywidualizacji,

-odpowiedniego wykorzystania środków,

—    optymalizacji warunków rozwoju dziecka,

—    przystępności,

-aktywizowania przedmiotu,

—    operatywności treści,

—    dobrowolności,

-wiązania teorii z praktyką,

—    współdziałania z całym społeczeństwem.²⁴

Można przyjąć również, że zasady te muszą być spełnione w poradnictwie zawodowym, które jako integralna część poradnictwa wychowawczego wchodzi w zakres poradnictwa pedagogicznego. Istotne jest w poradnictwie zawodowym rozeznanie potrzeb dzieci i młodzieży w zakresie ich rozwoju zawodowego, jak również uwzględnienie w działalności poradniczej indywidualnych różnic w rozwoju osobowości, różnych zdolności, zainteresowań, a także indywidualnego środowiska jednostek.

Zasada przystępności wiążęsięze zbieżnością przekazywanych treści porady z ogólnym poziomem odbiorcy oraz stopniowaniem trudności. Z zasady tej wypływa operatywność przekazywanych treści. A. Kargulowa stwierdza, że porada operatywna to taka, która zawiera możliwie pełną informację o wychowanku, przydatną dla poszczególnych instytucji w procesie wychowania.

Zasada dobrowolności odnosi się do faktu, że zgłaszająca się po poradę jednostka musi chcieć ją uzyskać i współpracować z osobą lub instytucją, do której w tym celu się zgłosiła. Można ją traktować ja ko jedną z głównych, jeśli nie wiodącą zasadę poradnictwa zawodowego. Z nią wiąże się też zasada aktywizowania osób korzystających z porady. W przypadku poradnictwa zawodowego będzie to m.in. pobudzanie aktywności jednostki do samodzielnego poszukiwania niezbędnych informacji zawodowych, do poznania samego siebie i swoich możliwości.

Łączenie teorii z praktyką jest szczególnie istotną zasadą w poradnictwie zawodowym, uzyskana bowiem wiedza o pracy ludzkiej i zawodach, musi być weryfikowana w praktyce, w życiu gospodarczym i społecznym.

Metodą w poradnictwie pedagogicznym nazywa się świadome i celowe działanie wychowawcze lub działanie powodujące zmianę warunków wychowania, prowadzące do usunięcia lub zmiany stanów powodujących np. trudności wychowawcze.²⁶ Jest to więc sposób postępowania osoby radzącej w stosunku do osób zgłaszających się po poradę. Dobór metody zależy od: wiadomości i umiejętności osoby oczekującej porady, rodzaju problemu, jak również doświadczenia i wiedzy osoby udzielającej porady.

Zdaniem A. Matuszczyka, jeżeli w jakimś przypadku występują kolejno różne metody (rozumiane jako sposoby postępowania) można mówić o formach działań poradniczych i przyjąć przedstawioną klasyfikację metod i form.²'

Metody i formy poradnictwa pedagogicznego

\

Formy	Metody
l. Porada wychowawcza	Pośrednia i bezpośrednia - telewizyjna, radiowa, listowna, prasowa, indywidualna, grupowa, ustna, pisemna itp
2. Psychodrama i socjodrama	Wymiana ról. dublowanie ról. przedstawianie samego siebie, przewidywanie przyszłości
3. Praca opiekuńczo-wychowawcza	Prowadzenie indywidualnych przypadków, metoda pracy grupowej

W poradnictwie zawodowym dominującymi formami będą zatem: porady wychowawcze i praca wychowawcza, polegająca przede wszystkim na stymulowaniu rozwoju jednostki. Porada może być udzielona indywidualnie, grupowo lub zbiorowo. W poradnictwie zawodowym można zorganizować porady grupowe w formie dyskusji z młodzieżą, spotkań z przedstawicielami zawodów, wywiadów prowadzonych przez uczniów w zakładach pracy czy wycieczek zawodoznaw-czych.²⁸

Wydaje się jednak, że aby można było wymienione tu formy traktować jako porady muszą być one organizowane na wyraźne zapotrzebowanie dzieci, młodzieży, ich rodziców, nauczycieli czy innych osób, na konkretne wyrażone przez nich życzenie. Spełniona powinna być bowiem zasada dobrowolności działań poradniczych.

Istotną metodą działania w poradnictwie są również porady indywidualne, formułowane w stosunku do uczniów, ich rodziców czy osób zmieniających zawód lub pracę, dążących do mistrzostwa w zawodzie, u także nauczycieli. W obrębie poradnictwa zawodowego wyróżnić można również.porgdy zbiorowę, kierowane do szerszych kręgów odbiorców, szczególnie przez środki masowego przekazu: prasę, radio, telewizję czy też wydawnictwa kierowane do różnych grup odbiorców, a dotyczące problematyki zawodoznawczej; w ostatnich latach można zaobserwować szczególne nasilenie tego typu poradnictwa dotyczącego poszukiwania pracy, gromadzenia niezbędnej dokumentacji przy przyjęciu do pracy, prowadzenia rozmów z pracodawcami, prezentowania swoich kwalifikacji itp. Są one często