strona (75)

mocach (od 0,5 do 50 mW), ale przy długim czasie ekspozycji (10-20 min); przeciwbólowe przy mocach od 50 do 200 mW/cm², natomiast przeciwzapalne - przy mocach od 300 do 400 mW/cm². Terapeuta powinien kierować się także obserwacją skutków leczenia i doświadczeniem.

W niektórych doświadczeniach oddziaływanie laserowe wydaje się przebiegać zgodnie z prawem Arndta-Schultza. Prawo to mówi, że reakcja fizjologiczna na bodziec rośnie wraz z narastaniem bodz'ca, ale tylko do pewnego poziomu, a następnie gwałtownie maleje mimo dalszego narastania bodźca. Odnosi się ono do jednorazowego zabiegu. Dla pl najsilniejsze reakcje miałyby występować przy dawkach do 12 J/cm’. Dla tej reguły brak dostatecznego potwierdzenia klinicznego, a dawki powyżej 6 j/cm² wymagają długiego czasu ekspozycji, co znacznie podnosi koszty leczenia.

Wyznaczając liczbę zabiegów w serii należy kierować się osiągniętymi wynikami i rozsądkiem. Przy zwalczaniu bólu efekt powinien występować po 5-7 zabiegach. Serie takie można powtarzać po kilkunastodniowych przerwach. W schorzeniach przewlekłych poleca się więcej niż 10 zabiegów w jednej serii, ale nie więcej niż 20. Częstotliwość zabiegów również nie jest precyzyjnie określona. Stosuje się od 2 zabiegów dziennie do 2 tygodniowo. Wielu autorów opisuje korzystne wyniki już po 2, 3 zabiegach. Jeśli po 5 zabiegach nie ma poprawy, należy zastanowić się nad skorygowaniem dawki lub odstąpić od leczenia laserem.

Jednoznaczne jest kryterium górnej granicy tolerancji tkanek dla termicznego działania pl; są to oparzenia, które zaczynają występować przy średniej mocy emisji od 400 do 800 mW/cm², trwającej dłużej niż 10 s. Nie istnieje kryterium tolerancji dla działania przedtermicznego.

2.7.5. Techniki zabiegu

1.    Zabiegi kontaktowe i bezkontaktowe.

Metodę kontaktową stosuje się tylko na skórze nieuszkodzonej. Głowica dotyka skóry, lekko lub z łagodnym uciskiem, powodującym płytkie, elastyczne zagłębienie; można także stosować ucisk przerywany, tzw. dziobanie. Metodę bezkontaktową stosuje się w przypadkach ze skórą zmienioną chorobowo. Należy przesuwać głowicę tuż nad polem zabiegowym pamiętając o tym, że warstwa powietrza oddzielająca ją od tkanek nie powinna być większa niż 5 mm, gdyż im jest grubsza, tym większe są straty energii pl. Stosując metodę kontaktową, należy przygotować skórę przed zabiegiem, przecierając ją spirytusem 70%, i zdezynfekować głowicę po zabiegu. Metoda bezkontaktowa nie wymaga tych czynności, dlatego bywa używana także, gdy skóra jest zdrowa.

2.    Zabiegi labilne i stabilne.

Zabiegi głowicą ruchomą (labilne) są nazywane skanowaniem lub przemiata-niem. Głowicę przesuwa się płynnym, ciągłym ruchem okrężnym lub falistym z szybkością około 1 cm/s. Zakłada się, że promieniowanie powinno być rozłożone równomiernie, jak najbliżej procesu chorobowego. Zaleca się obliczenie, ile czasu należy poświęcić jednemu centymetrowi kwadratowemu, a pole zabiegowe podzielić na kratki o boku 1 lub 2 cm i wypełniać je kolejno energią. Obecnie stosuje się automa-

75