podstawy wiedzy o�ukacji i por zaw stronat 75

- pracownicy urzędów pracy.

Przekaz informacji od nadawcy do odbiorcy zilustrowano na schemacie:

bezpośredni

Odbiorca

Nadawca

Kanał

pośredni

(formy i metody przekazu)

W zależności od odbiorcy zakres i stopień szczegółowości informacji zawodowych, zawartych w poszczególnych elementach charakterystyki zawodowej może i powinien być różny. Różne powinny być także metody jej przekazu. Dla osoby, która skończyła szkołę lub zdobyła zawód w systemie kursowym najważniejsze będą informacje o możliwościach zatrudnienia. Natomiast osoba, która musi zmienić zawód i pracę ze względu na stan zdrowia, najwięcej uwagi poświęci tej części charakterystyki zawodowej, która dotyczy wymagań psychofizycznych stawianych przez dany zawód. Jeszcze inaczej będzie wykorzystana charakterystyka zawodu przez młodego człowieka po raz pierwszy wybierającego zawód. Osoba taka będzie starała się zdobyć szereg informacji dotyczących treści i warunków pracy, możliwości kształcenia w tym zawodzie, wymagań psychofizycznych dla zawodu.

Do przekazywania informacji zawodowych, służą trzy grupy metod: słowne, poglądowe, oparte na praktyce. Stosując określone metody przekazu wiedzy o zawodach trzeba pamiętać, że muszą być one zróżnicowane i dostosowane do przekazywanych treści. Inne metody służą do przekazywania wiedzy o czynnościach, inne o drogach kształcenia^{1 2}.

Treści zawarte w informacji zawodowej, w tym także w charakterystyce zawodu muszą być dostosowane do etapu procesu decyzyjnego, na którym znalazł się odbiorca tych informacji.

Dostosowanie to jest konieczne, gdyż:

- zapotrzebowanie na informacje jest zależne od etapu procesu decyzyjnego i od stopnia trwałości decyzji,

- od etapu procesu decyzyjnego jest zależny także zakres i rodzaj poszukiwanych informacji,

- zmienia się hierarchia poszukiwanych informacji.

Przekaz informacji w zależności od etapów procesu decyzyjnego przedstawiono schematycznie:

informacja -> decyzja -^ rezultat

(faza przed- (faza stricte (faza post

decyzyjna) decyzyjna) decyzyjna)

informacja pełni szczególną rolę w zawodoznawstwie. Stanowi ona punkt wyjścia dla mechanizmu podejmowania decyzji zawodowej, decyzji o podjęciu określonego stanowiska pracy czy też w przekwalifikowaniu się.

3. Doradca w procesie poradnictwa zawodowego

Poradnictwo zawodowe jest to działalność ludzi pragnących pomóc innym w wyborze drogi zawodowej lub jej zmiany. Tc ogólne stwierdzenie przeniesione na teren refleksji nad trudnościami budowy teorii poradnictwa zawodowego, z których wynikają rozmaite rodzaje słabości działań praktycznych, zachęca do analizy oczekiwanych i oferowanych jednym ludziom przez drugich form pomocy. Na ogół trudności budowania teorii wynikają stąd, żc jest to próba połączenia dwóch zmiennych środowisk: osoby ludzkiej i świata pracy.

Człowiek dąży do podjęcia jakiejś pracy, a jego osobowość to przecież nieustanny proces zmian organicznych, emocjonalnych, ciągły proces poznawczy i nieustające ustalanie stosunku do poszczególnych wartości i ich hierarchii. Przy takim ujmowaniu osobowości próby określania umiejętności, motywacji, planów życiowych kandydata są tylko czasowo charakterystycznymi przejawami jego osobowości.

Podobnie świat pracy znajduje się również w stałym i coraz szybciej zmieniającym się procesie. Zanikają jedne zawody, powstają inne, a treść najbardziej odwiecznych zawedów zmienia się w taki sposób, że możemy je uznać za te same zawody tylko ze względu na cel działania.

Zasygnalizowana tu trudność budowania teorii poradnictwa zawodowego znalazła potwierdzenie w wielkiej liczbie prób uzasadnienia czynności poradniczych w ciągle zmieniającym się stosunku człowieka i świata pracy³.

Wiedza na temat poradnictwa, jako specyficznej praktyki, jest bardzo zróżnicowana i dalece niekompletna. Zróżnicowana jest lakże praktyka społeczna, która miałaby stanowić przedmiot badań. W rozwoju poradnictwa, zwłaszcza, w rozwoju jego form zorganizowanych i tworzonych celowo przez osoby, instytucje lub stowarzyszenia, nie dostrzega

Por. K l e 1 i ń s k a. Przygotowanie uczniów do wyboru zawodu metodą zajęć praktycznych. Warszawa 1985. s. 31-48: R. Pa rzę ck i. Bedingthoitcn des Biłdungspro-zesses dcsArbcitspotenliah derjungendim Lwplorationsstadium, (w:) Społeczne uwa

runkowania sytuacji życiowych w warunkach gospodarki rynkowej, pod red. K D z i e n d z i u r y. Z. Wolka, Zielona Córa 1997, s. 206-210.

T. W. Nowacki. Znwodoznawstwo.... op.cit. s 243-24-1.