podstawy wiedzy o�ukacji i por zaw stronaf 67

- metody i techniki pracy, stałość i powtarzalność' ^

- stopień samodzielności pracownika,

- stopień odpowiedzialności pracownika; _w

d) występujące w zawodzie specjalności, sfery działalności zawodowej,

możliwe miejsca pracy; • / ⁹

e) opis warunków pracy w zawodzie:

- organizacyjnych,

- fizycznych;

f) elementy niebezpieczne występujące w zawodzie;

g) atrakcyjność zawodu, cechy kształtujące atrakcyjność.

2. Cechy pracownika warunkujące powodzenie w zawodzie:

a) wymagany poziom wykształcenia;

b) cechy psychiczne;

- zdolności,

- zainteresowania,

- temperament:

c) cechy zdrowotne:

- wymagana sprawność fizyczna,

- wymagania dotyczące stanu zdrowia, narządów zmysłów i układów somatycznych.

3. Możliwości uzyskania zawodu, zatrudnienia i kariery zawodowej:

a) możliwości uzyskania zawodu:

- tryb kształcenia, instytucje kształcące i czas trwania nauki,

- wymagania wstępne do podjęcia nauki.

- przedmioty nauczania i zajęcia praktyczne;

b) możliwości zatrudnienia:

- najczęstsze miejsca pracy, przedsiębiorstwa zatrudniające ludzi o danym zawodzie,

- miasta lub regiony, skupiające przedstawicieli zawodu,

- liczba zatrudnionych, podaż i popyt na nich zgłaszany przez różne działy gospodarki narodowej;

c) możliwości kariery zawodowej:

- długość wstępnego stażu, możliwości awansu w zawodzie, możliwości dalszej specjalizacji,

- możliwości dokształcania i dalszej nauki, zdobycia dodatkowych uprawnień zawodowych, zdobycia zawodu pokrewnego⁷⁵.

Przedstawiony tu projekt układu charakterystyki zawodowej na potrzeby orientacji zawodowej, zaproponowany przez Instytut Pracy i Polityki Społecznej wydaje się być dość przejrzysty, a treści zawarte w tak skonstruowanym dokumencie powinny być przydatne także i dla kształ-

W. Karpiński. Charakterystyki zawodów dla poradnictwa zawodowcy,o. Studiu i materiały IPiSS. Warszawa 1983, zeszyt '.2. s. 7-10

cenią zawodowego. Również bardziej uniwersalny charakter ma schemat charakterystyki kwalifikacyjnej zaproponowany przez Z.Wiatrowskiego⁷'”.

Interesujący schemat analizy zawodu pod kątem wymagań charakterystyki kwalifikacyjnej zaproponowała W. Rachalska⁷⁷, a mianowicie:

1. Znaczenie zawodu w społeczno-gospodarczym rozwoju kraju.

2. Psychologiczna analiza pracy w zawodzie (treść i struktura pracy w zawodzie):

a) katalog zadań - struktura moralna,

b) katalog czynności - struktura mołarna,

c) czas i kolejność wykonywanych czynności - struktura formalna,

d) katalog funkcji - struktura funkcjonalna,

e) udział procesów biopsychicznych - struktura modalna.

3. Analiza pracy w aspekcie sytuacji trudnych:

a) ocena pracy zawodowej oraz sytuacji przy stanowisku pracy:

b) katalog typowych sytuacji trudnych wynikających z:

- zadań zawodowych,

- warunków realizacji zadań.

4. Dydaktyczna analiza pracy w zawodzie (treść i struktura wiedzy zawodowej):

a) informacja o możliwościach kształcenia w zawodzie:

b) katalog podstawowych rodzajów wiadomości:

- ogólnokształcących,

- zawodowych;

c) katalog podstawowych umiejętności zawodowych:

d) katalog podstawowych sprawności i nawyków;

e) możliwości doskonalenia w zawodzie.

5. Techniczno-produkcyjna analiza pracy:

a) przedmiot pracy.

b) środki pracy,

c) produkt pracy,

d) technologia procesu pracy,

e) organizacja procesu pracy.

6. Analiza warunków pracy w zawodzie:

a) fizyczne warunki pracy,

b) ekonomiczne warunki pracy.

c) społeczne warunki pracy.

7. Socjologiczna analiza zawodu:

a) dominujący system współdziałania w pracy,

b) tradycje i kultura zawodu,

c) wartość i prestiż zawodu.