strona (78)

rożnym znaczeniu nzjoiogicznym. c.ząsiKi ausoruujące i pizenosząue luiuny nazywa się chromoforami. Potencjalnymi chromoforami w skórze są cząstki melaniny, nukleo-proteidów, białka zawierającego tryptofan i tyrozynę, ryboflawiny, porfiryny i kwas urokainowy.

Wyróżnia się następujące oddziaływania promieniowania UV:

1.    Zmiany występujące po jednej lub kilku ekspozycjach:

-    rumień,

-    pigmentacja,

-    zgrubienie naskórka,

-    działanie przeciwkrzywicze,

-    odczyny z fotosensybilizacji,

-działanie bakteriobójcze,

-wpływ na immunologiczne właściwości skóry.

2.    Zmiany skumulowane po działaniu licznych i intensywnych ekspozycji:

-    słoneczne (albo świetlne) starzenie się skóry,

-    zaburzenia proliferacyjne.

2.8.1. Rumień

Najintensywniejszy rumień występuje w wyniku naświetlenia UV-B. O wiele słabszy jest po naświetlaniu UV-A, czas jego utajenia jest długi, do 72 godzin; może się w ogóle nie ujawniać. Po UV-C rumień jest silniejszy niż po UV-A, lecz słabszy niż po UV-B, występuje szybko, już po 30 min do 2 godz.

Rumień powstaje w wyniku fotochemicznego podrażnienia komórek warstwy rozrodczej naskórka i warstw sąsiednich (UV-B) oraz skóry właściwej (UV-A). Fotochemiczne podrażnienie zaczyna się od chemicznego uaktywnienia cząsteczek, które po zaabsorbowaniu fotonu uległy jonizacji. W wyniku tego procesu następuje szereg reakcji i zmian wtórnych, np. destabilizacja błon lizosomalnych, która inicjuje reakcje hydrolityczne, w ich wyniku wzrasta miejscowe stężenie histaminy, kinin, sero-loniny i prostaglandyn. Te ostatnie powstają prawdopodobnie z kwasu arachidynowego bezpośrednio pod wpływem promieniowania UV. Zmiany te dotyczą przede wszystkim naskórka i po naświetlaniu UV-C są silniejsze niż po UV-B. Do skóry właściwej sięga UV-A, efektem jego działania jest degranulacja bazofili, uwalnianie histaminy oraz okołonaczyniowy wysięk z gromadzeniem się krwinek białych.

Niektóre z wymienionych substancji, uwolnione w większych ilościach z dużej powierzchni skóry, dostając się do krwiobiegu, wywołują reakcje ustrojowe i mogą spowodować gorączkę. W sumie zmiany po naświetlaniu UV można określić jako niewielką destrukcję tkanek, przeciw której ustrój mobilizuje przygotowane mechanizmy obronne.

Za rumień, czyli stan zapalny naskórka i skóry, są odpowiedzialne także inter-leukina-1, TNF-a (ang. tumor necrosis factor-alfa) i zwiększona adhezyjność powierzchni keratynocytów, zatrzymująca i gromadząca limfocyty. Aktywność TNF-a jest osobniczo zmienna, co częściowo tłumaczy zmienność wrażliwości rumieniowej. Przy silniejszym naświetleniu następuje przedwczesne obumieranie keratynocytów. Wymienione czynniki w pierwszej fazie rumienia działają prozapalnie,

78