strony178 179

-Ł-

Ład przestrzenny - stan racjonalnego zagospodarowania przestrzennego rozpatrywany według różnych kryteriów (społecznych, ekonomicznych, technicznych, ekologicznych i estetycznych).

-N-

Nieruchomość - 1) część powierzchni ziemskiej, stanowiąca odrębny przedmiot własności (gruni); 2) również budynki trwale związane z gruntem; 3) części tych budynków, jeżeli na mocy przepisów stanowią odrębny przedmiot własności (nieruchomość lokalowa).

-o-

Okolnica - wieś o zwartej zabudowie skupionej wokół okrągłego lub nieregularnego w kształcie placu, później nierzadko wykorzystywanego jako staw.

Ośrodek centralny - (w teorii Christallcra) ośrodek pełniący funkcje centralne, czyli formy działalności, które obsługują obszar większy niż samo miasto (tzw. obszar uzupełniający); znaczenie o.c. w systemie osadniczym określone jest głównie liczbą funkcji centralnych wyższego rzędu.

-P-

Planowanie przestrzenne - działalność zmierzająca do zapewnienia prawidłowej organizacji i rozwoju przestrzeni geograficznej na użytek człowieka i społeczeństwa, z uwzględnieniem wzajemnych powiązań pomiędzy poszczególnymi obszarami kraju i nadrzędnych interesów ogólnokrajowych; jest dziedziną wielo-dyscyplinową.

Przestrzeń ziemska - przestrzeń określona w trzech wymiarach (dwóch poziomych i jednym pionowym); dwa wymiary poziome przestrzeni pokrywają się z pojęciem długości i szerokości geograficznej, trzeci, prostopadły do nich, wymiar (pionowy) z gospodarczego punktu widzenia sięga kilka kilometrów w głąb litosfery (ze względu na położenie tzw. zasobów przemysłowych) oraz kilkanaście kilometrów ponad powierzchnię ziemi (ze względu na kształtowanie się klimatu i pułap ziemskiej komunikacji lotniczej); traktuje się ją jako przestrzeń realną (rzeczywistą), wypełnioną zasobami naturalnymi i antropogenicznymi,

-R-

Reguła koherencji lokalizacyjnej -

oznacza zgodność wymagań lokalizacyjnych przedsiębiorstw z walorami lokalizacyjnymi danego miejsca; lokalizacja będzie najkorzystniejsza, gdy walory i wymagania lokalizacyjne będą do siebie najlepiej dopasowane.

Renta gruntowa - forma dochodu z gruntu uzyskiwana w procesie gospodarowania nim.

Rozmieszczenie - w odniesieniu do działalności gospodarczej dotyczy zbioru obiektów i zawiera elementy kształtowania struktury przestrzennej gospodarki; można więc mówić o rozmieszczeniu np. całego przemysłu jako działu gospodarki narodowej; rozmieszczenie ma znacznie szerszą treść od lokalizacji.

Rozwój zrównoważony —» ekorozwój

JRyzyko inwestycyjne - potencjalny stopień zagrożenia w uzyskaniu oczekiwanych przez inwestora efektów ekonomicznych.

-s-

Samoorganizacja przestrzenna -

zdolność przechodzenia (doskonalenia) przestrzennych systemów społeczno-gospodarczych (np. regionów) do stanów bardziej złożonych, na wyższym poziomie organizacji struktury, organizacji; teoria samoorganizacji J. Prigogine'a została sformułowana najpierw na gruncie termodynamiki, szybko została przyswojona przez nauki społeczne (m.in. przez ekonomię i geografię).

Samorząd terytorialny - podstawowa forma organizacji życia publicznego w gminie, powołana do zaspokajania zbiorowych potrzeb społeczności lokalnych i rozwijania ich inicjatyw; wyposażony w pełną podmiotowość w zakresie prawa publicznego i cywilnego, w duży zakres samodzielności i niezależności jego organów od organów administracji rządowej; podstawę ekonomiczną s.t. stanowi mienie komunalne, którym jest przysługujące każdej jednostce s.t. prawo własności i inne prawa majątkowe.

Specjalne strefy ekonomiczne -obszary, których istotąjest dynamizowanie wzrostu gospodarczego, likwidowanie bezrobocia, ożywienie rejonów słabo zamieszkanych itp. poprzez tworzenie nowych inwestycji na warunkach szczególnie preferencyjnych; podmioty gospodarcze działające w s.s.e. mogą starać się o całkowite zwolnienie z podatku dochodowego przez połowę czasu, na jaki strefa została ustanowiona. Po wygaśnięciu całkowitego zwolnienia podatkowego podmioty te będą mogły uzyskać ulgi podatkowe, nie wyższe niż 50%, stosowane będą również preferencyjne stawki odpisów amortyzacyjnych od środków trwałych; do inwestowania w obrębie s.s.e. dopuszczony jest również kapitał zagraniczny na równych prawach z kapitałem rodzimym.

Struktura przestrzenna miasta — rozmieszczenie funkcji na obszarze miasta, określone poprzez przeznaczenie użytkowania terenów i sposób ich zagospodarowania; istotnym składnikiem s.p.m. są relacje i powiązania między poszczególnymi formami działalności (funkcjami).

Substytucja (łac. substitutio - podstawienie) - zastępowalność dóbr pod względem efektów ich zastosowania; zastąpienie nakładów jednego czynnika produkcji nakładami innego czynnika.

Synergia (ang. synergy) - uzyskiwanie korzyści z działalności gospodarczej w sytuacji współdziałania - łączenia się jednostek w grupy przedsiębiorstw zgodnie z zasadą, iż suma organizacji jest zawsze większa od arytmetycznej sumy jednostek.

System - zbiór obiektów z ich własnościami oraz relacjami istniejącymi między nimi i między ich własnościami; system istnieje i rozwija się zawsze w pewnym otoczeniu (środowisku), składają się nań obiekty spoza systemu -oddziałujące na system i same podlegające jego oddziaływaniu.

-T-

Technopolia (fr. technopóles - biegun technologii) - koncentracja w pewnych obszarach technologicznie innowacyjnej działalności związanej z przemysłem (np. park technologiczny czy miasto naukowe), zdolnej do generowania naukowych synergii i ekonomicznej produktywności.

-U-

Ubikwitet - dobro występujące powszechnie (wszechobecne), którego zasoby uznawane są za niewyczerpalne; współcześnie praktycznie coraz częściej zdarza się, że dobra uznawane za wolne są ograniczone bądź niedostępne.

Ulicówka - wieś jednodrożna o zwartej zabudowie skupionej po obydwu stronach drogi; swoim wyglądem przypo mina ulice w mieście; dalszy rozwój wsi prowadzi do powstania widlicy, jeśli zabudowa obejmie drogi polne rozbic-gające się z obu końców ulicy.

Urbanistyka (łac. urbs - miasto) -nauka o zasadach planowania miast i osiedli oraz o ich powstawaniu i historycznym rozwoju.

Uwarunkowania^ cechy lub zjawiska stanu istniejącego oraz przyjęte już decyzje, które sprzyjają bądź utrudniają osiągnięcie celów rozwoju.

Urbanizacja — zespół przemian społeczno-ekonomicznych, przestrzennych i kulturowych prowadzących do rozwoju miast oraz wzrostu udziału ludności miejskiej; u. zachodzi w płaszczyźnie demograficznej, ekonomicznej, przes-trzenno-technicznej i społecznej.

- w-

Walory popytu - atrakcyjność danego miejsca z punktu widzenia możliwości zbytu wyprodukowanych towarów, informacji czy usług.

Walory użytkowe lokalizacji

wszystkie wartości, które oferuje określone