strony66 67

wielkimi aglomeracjami miejsko-przemysłowymi, w mniejszych i bardziej oddalonych ośrodkach, tzn. poszczególne operacje wytwórcze lub całe procesy przenoszone są do mniejszych ośrodków położonych peryferyjnie w stosunku do ośrodków innowacji. Układ lokalizacyjny, początkowo skupiony, przechodzi w fazę rozproszenia.

Ta tendencja lokalizacyjna nie oznacza, że przemysł jako całość ulega rozproszeniu, a dawne ośrodki innowacyjne tracą na znaczeniu. Stale pojawiają się nowe produkty i nowe gałęzie produkcji. Ich zapoczątkowanie wymaga sprzyjających warunków, jakie istnieją w dużych ośrodkach miejsko-przemy-słowych. Ośrodki te dają początek kolejnemu cyklowi życiowemu produktów i procesów produkcyjnych [Domański 1989, s. 59],

Proces filtrowania technologii, z dużych aglomeracji do ośrodków peryferyjnych, w krótkim horyzoncie czasowym może być oceniany pozytywnie. Przyczynia się bowiem do wzrostu przemysłowego terenów słabo zagospodarowanych i podnosi dochody regionalne. W dłuższym okresie powszechne przekazywanie ośrodkom prowincjonalnym przemysłu w fazie dojrzałości oznacza jednak tłoczenie tam starej techniki, niskich płac, hamowanie innowacyjności, obniżenie atrakcyjności i konkurencyjności obszaru. W dłuższym więc horyzoncie czasowym skutki filtrowania w dół mogn okazać się negatywne. Zapobiec im można przez właściwą dywersyfikację przemysłu, wprowadzenie obok dojrzałych gałęzi przemysłu również takich, które znajdują się w stadium wczesnym lub w stadium ulepszania. Przyciągałoby to wartościowsze kadry, podniosłoby dochody regionalne i uruchomiło efekty mnożnikowe [Domański 1998].

3.2.2. Cykl życiowy produktów nowoczesnych

Tradycyjnej koncepcji, stosowanej szczególnie w odniesieniu do dużych przedsiębiorstw,    nie można    wykorzystywać    do    współczesnej    ewolucji

zaawansowanej    technologii,    która dotyczy    w    szczególności    małych przedsiębiorstw. Rysunek 13 dobrze wyjaśnia tę sytuację, ilustrując skracanie się cyklu życia produktów zaawansowanej technologii, który wynosi od 5 do 7 lat. Zasadnicza różnica między rysunkami 12 i 13 polega na tym, że na rysunku 13 nie ma fazy standaryzacji. Z punktu widzenia zachowania lokalizacyjnego jest ona antytezą pierwszej prezentacji. Ten szybki cykl nie ma rozszerzenia w fazie standaryzacji, a więc w produkcji masowej, w długim okresie. Według lego drugiego spojrzenia, wskutek braku fazy produkcji seryjnej, wykorzystanie siły roboczej o wysokich kwalifikacjach jest ciągłe. Podobnie jest w przypadku innowacyjności produktów. Z tego powodu dopływ personelu B+R jest konieczny, lecz zamiast realizacji prototypów przedsiębiorstwo jest zaangażowane w nowy' produkt zastępujący [Benko 1993, s. 21-23].

i 13. Cykl życia produktu zaawansowanej technologii ińillo: Benko 1993, s. 24

Na rysunku 13 produkt nie przekracza fazy rozwoju, którą zaznaczono na iv sunku 12. Oznacza to jednocześnie, że w cyklu życia produktów uiwnnsowanej technologii nie dochodzi do relokacji. Przedsiębiorstwa wysokich technologii o podobnym profilu skoncentrowane są na obszarze iip.lomeracji przemysłowej. Z tego tytułu czerpią też korzyści.