5755073385

Pahlavi mając duże wsparcie ze strony USA i Wielkiej Brytanii rozpoczął proces modernizacji Iranu. Zarzuca mu się ograniczanie swobód obywatelskich i łamanie praw człowieka'", lecz z drugiej strony to jego działania doprowadziły do przyznania kobietom biernego i czynnego prawa wyborczego, a także poszerzyły ich dostęp do edukacji".

Warto zauważyć, że ostre spory ideologiczne dotyczące Iranu są przyczyną zamętu informacyjnego. Dlatego też tak trudno jest dotrzeć do w pełni wiarygodnych danych.

Ustrój polityczny

Obecny ustrój polityczny Iranu jest wynikiem rewolucji z 1979 roku. Rewolucja ta była odzewem na tzw. „białą rewolucję” Pahlawiego. Liberalne reformy szacha spotkały się z ostrym oporem ze strony Ajatollaha Chomeiniego. Zaś kiedy po okresie wzrostu gospodarczego (1973-76 PNB Iranu wzrósł o 50%) nastała recesja i duże bezrobocie, protesty ludności doprowadziły do proklamowania 1. kwietnia 1979 Islamskiej Republiki Iranu.

Monarchię zastąpiono trudnym do określenia ustrojem politycznym,który łączy w sobie elementy nowoczesnej demokracji i dyktatury religijnej. Iran posiada parlament, urząd prezydenta wybieranego w powszechnych wyborach, zna także instytucję referendum oraz uznaje zasadę trójpodziału władzy. Jednak nad wszystkim kontrolę sprawują autorytety religijne. Nadzór ten sprawowany jest poprzez welajat e faghih - teologa szyickiego, który jest głową państwa oraz przez Radę Nadzorującą, która pełni funkcję trybunału konstytucyjnego. Lecz specyfiką ustroju Iranu jest to, iż Rada Nadzorująca m.in. bada zgodność prawa z zasadami islamu. A wzorem dla praw stanowionych jest szariat. Skutkiem tego jest wielka surowość prawa irańskiego (a pośrednim skutkiem jest zaczyny przyrost naturalny).¹² Uważa się także, iż Iran w swym antyzachodnim nastawieniu jest krajem wspierającym radykalne grupy fundamentalistów islamskich.

Lecz na irańskiej scenie politycznej ciągle toczy się rywalizacja między konserwatystami a reformistami. Uznawany za reformatora Mohammed Chatami dwukrotnie wygrał wybory prezydenckie i mimo prześladowań ze strony konserwatystów udało mu się doprowadzić do pewnego złagodzenia surowych praw obyczajowych.

Lecz znów okazuje się, że politykom amerykańskim niezbyt zależy na demokratyzacji Iranu, gdyż ignorując dokonania takich polityków jak Chatami, a także przejawy buntu społecznego (protesty studentów - a przecież właśnie tak często zaczynają się przemiany demokratyczne) pchają społeczeństwo irańskie w stronę konserwatystów. Dokonał tego m.in. G.W. Bush, który tuż po tym jak Chatami udzielił

10    URL: http://en.wikipedia.org/wiki/Iran

11    URL: http ://w ww. scdona. nct/pahlavi/wo men. htinl

12    URL: http://countn studies.us/iran/80.htm oraz http://pl.wikipedia.org/wiki/Iran

3