CCF20091108026

i osamotnienia; brakuje im również wsparcia ze strony współpracowników. Konflikty rodzinne, szczególnie w przypadku kobiet, mogą być dodatkowym powodem stresu, co być może wyjaśnia, dlaczego więcej kobiet niż mężczyzn poddaje się histerii taśmy produkcyjnej.

„Wypalanie się”

Sytuacja nazywana „wypalaniem się” dotyczy konsekwencji stresu powstałych na skutek przepracowania (Cordes & Dougherty, 1993; Freudenberger, 1980). Pracownicy wypalający się mają mniej energii i są mniej zainteresowani swą pracą. Są wyczerpani emocjonalnie, apatyczni, depresyjnie usposobieni, poirytowani i znudzeni. Mają skłonność doszukiwania się złych stron we wszelkich aspektach pracy, łącznie ze współpracownikami, oraz reagują negatywnie na sugestie innych ludzi. Jakość ich pracy ulega pogorszeniu, chociaż ilość pracy nie musi się zmniejszyć. Wyniki badań podłużnych przeprowadzonych na nauczycielach i dyrektorach szkół w Kanadzie pokazały, że wypalanie się prowadzi do spadku satysfakcji z pracy (Wolpin, Burkę & Greenglass, 1991).

„Wypalanie się”. Stres występujący w pracy na skutek przepracowania.

„Wypalający się” pracownicy z reguły stają się sztywni w przestrzeganiu przepisów i procedur, ponieważ wyczerpanie nie zezwala na elastyczność lub zastanawianie się nad alternatywnymi sposobami działania. Po jakimś czasie „wypalanie się” wpłynie na zdrowie psychiczne oraz wydajność współpracowników i podwładnych. Silne „wypalenie się” charakteryzuje niski poziom energii, samooceny, poczucia własnego sprawstwa oraz zaangażowania w pracę, a ponadto nasilenie się fizycznych symptomów stresu oraz społeczne wycofanie w sytuacji, kiedy wsparcie jest pracownikowi najbardziej potrzebne. Daje się dostrzec obniżenie wydajności, a słabe oceny wykonywania zadań są naturalną konsekwencją tej sytuacji.

Opisano trzy składniki syndromu „wypalania się” (Masłach, 1982):

1.    Emocjonalne wyczerpanie; poczucie odpływu sił i pustki, wywołane nadmiernymi wymaganiami psychologicznymi i emocjonalnymi. Często jest powodowane przeciążeniem pracą lub nierealistycznie wysokimi oczekiwaniami.

2.    Depersonalizacja; bezduszność i cynizm oraz obniżenie wrażliwości na innych ludzi.

3.    Obniżenie oceny własnych dokonań; przekonanie, że własne działania i wysiłki są marnotrawione i niewiele warte.

Badania przeprowadzone na 219 przełożonych i menedżerach z państwowej opieki społecznej sugerują istnienie związku pomiędzy wyczerpaniem emocjonalnym i depersonalizacją a stresem (Lee & Ashforth, 1990). Te wyniki potwierdziła późniejsza metaanaliza 61 badań, w których ponadto pokazano, że emocjonalne

447