str 230 231

RAZ POD MURAMI, RAZ ZA MURAMI

1.    Chocim był przez Polaków broniony tylko jeden raz — w 1621 roku, natomiast oblegany dwa razy: w 1538 roku przez hetmana Jana Tarnowskiego podczas wojny z Mołdawią i w 1673 roku przez hetmana Jana Sobieskiego podczas wojny z Turcją.

2.    Częstochowa, czyli forteca jasnogórska, broniona była przez Polaków sześciokrotnie: w 1655 roku przed Szwedami, dwa razy podczas konfederacji barskiej przez Kazimierza Pułaskiego (31 październik 1770 — 15 styczeń 1771 roku przed Drewiczem i w 1772 roku przed Golicynem, który 15 czerwca zajął Jasną Górę), w 1793 roku przed Prusakami (kapitulacja 6 marca), w 1809 roku przed Austriakami (od 3 do 18 maja) i w 1813 roku przed Rosjanami (kapitulacja 25 marca). Natomiast w 1806 roku kapitan Jan Wosiński podstępem skłonił załogę, pruską do kapitulacji (w nocy z 17 na 18 listopada).

3.    Głogowa bronili Polacy przed Niemcami w 1109 roku. Od lutego 1813 do 10 kwietnia 1814 roku garnizon francuski pod dowództwem generała Laplane bronił Głogowa przez Prusakami i Rosjanami. W garnizonie tym jednak nie było polskich jednostek.

4.    Homel (na Białorusi) był oblegany i zdobyty przez wojska litewskie i polskie pod dowództwem hetmana Jana Tarnowskiego w Iipcu 1535 roku.

5.    Kamieniec Podolski broniony był przed Turkami w 1633 roku (hetman Stanisław Koniecpolski), przed Kozakami w 1651 i 1652 roku, przed Kozakami i Rosjanami w 1655 roku i przed Turkami w 1672 roku, przy czym 27 sierpnia nastąpiła kapitulacja. Polacy oblegali Kamieniec w 1673 i 1674 roku oraz w 1687 i 1698 roku, ale bez powodzenia. Twierdza ta wróciła do Polski w 1699 roku na mocy pokoju karłowickiego. W 1792 roku bronił jej przed Rosjanami generał Józef Orłowski, a w 1793 roku wydał ją Rosjanom targowiczanin Antoni Złotnicki.

6.    Malbork był oblegany przez Polaków od 25 lipca do 19 września 1410 roku, a następnie podczas wojny trzynastoletniej od 27 lutego do 21 września 1454 roku. 6 czerwca 1457 roku został wydany Polakom przez

UIryka Czerwonkę, dowódcę pozostających na żołdzie krzyżackim zaciężnych Czechów, jednakże w nocy z 27 na 28 września Krzyżacy zajęli podstępnie miasto; zamek jednak utrzymali Polacy. 5 sierpnia 1460 roku, po pięciomiesięcznym oblężeniu, Polacy odebrali miasto. W 1626 roku Malbork został zdobyty przez Szwedów po dwudniowym zaledwie oblężeniu. W 1656 roku ponownie zajęli go Szwedzi, ale tym razem po prawie miesięcznym oblężeniu zamku. W końcu września 1659 roku wojsko polskie pod dowództwem Jerzego Lubomirskiego przystąpiło do oblężenia Malborka, ale Szwedzi utrzymali się tutaj aż do pokoju oliwskiego (maj 1660). W 1703 roku Szwedzi raz jeszcze wkroczyli do Malborka, tym razem nie bronionego przez Polaków. W 1705 roku konfederaci sandomierscy, zwolennicy Augusta II, szturmem odebrali miasto i zamek.

7.    Psków był oblegany przez Polaków od 24 sierpnia 1581 do 15 stycznia 1582 roku.

8.    Smoleńsk, zagarnięty przez Litwinów w 1404 roku, został 31 lipca 1514 roku odebrany przez Moskwę, po krótkim oblężeniu. Polacy zdobyli Smoleńsk po długim oblężeniu, trwającym od 29 września 1609 do 13 czerwca 1611 roku. 20 marca 1633 roku armia rosyjska Szeina przystąpiła do oblężenia Smoleńska, ale 30 sierpnia nadeszła odsiecz pod wodzą króla Władysława IV, a 25 lutego 1634 roku nastąpiła kapitulacja otoczonej pod Smoleńskiem armii Szeina. Ostatecznie Rosjanie zajęli Smoleńsk 3 października 1654 roku, po trzymiesięcznym oblężeniu.

9.    Toruń, zajęty przez Szwedów bez walki w 1655 roku, był oblegany przez Polaków od 2 lipca 1658 roku; 23 grudnia załoga szwedzka skapitulowała.

10. Warszawa, zajęta przez Szwedów bez walki w 1655 roku, była oblegana przez Polaków od 20 kwietnia 1656 roku. 1 lipca załoga szwedzka skapitulowała. Po przegranej bitwie pod Warszawą (28—30 lipca 1656) Polacy opuścili miasto, do którego ponownie weszli Szwedzi, ale jeszcze tegoż roku opuścili Warszawę bez walki. Podczas insurekcji kościuszkowskiej zwycięska obrona Warszawy przed Rosjanami i Prusakami trwała od 13 lipca do 6 września 1794 roku. W 1831 roku Rosjanie zdobyli Warszawę po trzydniowym oblężeniu (6—8 września).

231