wstęp do teorii polityki img 149

158

gnalariusz łamie umowę inni również zaczynają ją łamać. Przykładami są umowy' z międzynarodowymi instytucjami finansowymi;

•    przymus, który ma miejsce gdy decydenci jednego państwa grożą nałożeniem sankcjijSli ich odpowicdnicy w innym kraju nie zmienią zakresu autonomii. Państwo będące celem przymusu może zgodzić się na niego lub stawiać opór. Powoduje to zmianę pozycji jednego z państw na niekorzyść względem drugiego. Następuje asymetria władzy. Przykładami mogą być wszelkiego rodzaju sankcje ekonomiczne;

•    narzucanie,Jctóre zdarza się gdy rządzący w danym państwie nie maiąmożliwo-ści wyboru i muszą zaakceptować wpływ z zewnątrz za cenę utrzymania się przy władzy lub sąjej pozbawiani. Powoduje to pogorszenie pozycji jednego z państw względem drugiego. Następuje asymetria władzy. Zdarza się to w stosunkach międzynarodowych, w okresach istnienia stref wpływów i kondomi-niów'. Przykładem mogłyby być państwa satelickie, w okresie istnienia ZSRR¹⁵.

Zakres su^renności politycznej jest zależały.obecnie .od kilku następujących zjawisk i procesów międzynarodowych: globalizacji i integracji, współzależności i transnarodowości".

Procesy te wpływają na „wypływanie suwerenności” z państw, zmieniając trzy podstawowe wyznaczniki jego suwerenności: terytorium, ludności władzę.

^AS Krasner, „Rethinking the Sovereign State...”, s. 26-34. Ciekawe stanowisko prezentująAh-in i Heidi Toffler pisząc: „ONZ zakłada, że każde państwo jest suwerenne. Ale suwerenność to mit. Od strony technicznej oznacza, że żadne państwo nie może kierować wewnętrznymi sprawami innego państwa. Nikt nie ma prawa mówić Kim Dzong Iłowi, przywódcy Korci Północnej, co ma robić albo zmuszać go, żeby coś zrobił. A tak właśnie postępują Stany Zjednoczone, Chiny i inne kraje. Próbujągo zmusić, by zrezygnował z broni nuklearnej, którą, jak Kim twierdzi, Korea posiada. Gdyby wobec Korei użyto broni albo oddziałów wojskowych, z pewnością stanowiłoby to naruszenie je j suwerenności. Ale gdyby Chiny odcięły jej dostawy ropy naftowej, co mogłoby wywrzeć wpływ na Kima, czy takie działanie stanowiłoby pogwałcenie suwerennos'ci‘? (...) Teoria suwerenności miała sens ponad 350 lat temu, kiedy stosunki miedzy państwami były o wiele prostsze. Ale czy nadal ma sens gdzie sąjej granice?**. Zob. „Suwerenność do lamusa?”, Rzeczpospolita, nr 42 (562), 18-19.10.2003.

⁴⁶ Szerzej zob. Torstcn Stein, „Suwerenność, organizacja międzynarodowa i integracja”, [w:] Czpliński (red.), op.cit., s. 41 48; Angela II. Stent, „Wzajemny stosunek suwerenności i integracji”, [w:] Czapliński (red.), op.cit., s. 49 58; Joe Verhoeven, „Suwerenność i integracja: kilka konkretnych zagadnień”, [w:] Czapliński (red.), s. 59-69; Jan Barć z, „Integracja europejska - suwerenność - tożsamość” Przegląd Zachodni, 2001, vol. 57, nr 3, s. 9-18; Anna Raczyńska, JRcinterpretacja pojęcia suwerenności wobec członkostwa w Unii Europejskiej”, Przegląd Europejski, 2001, nr 1, s. 95—118; lon Diaconu, „Sovereignly - Intcgralion - Antonom/’, Romunian Journal of International Affairs, 1998, Vol. 4, No. 3/4, s. 7-18; Adrian Nastasc, „Sovcreign Nation-State Bctween Intcgralion and A utoń omy”, Romanian Journal oflnternationalAffairs, 1998, Vo1.4, No. 3/4, s. 19 27; Constantin Vlad, „Sovereignty - Integra-tion: Convergencies and Dichotomies”, Romaruan Journal oflnternational Affairs, 1998, Vol. 4. No. 3/4, s. 65-71; Radu Mateescu, „Sovereignty, Tntegration andAutonomy Nowadays-A Political Approach”, Romankm Journal of International Affairs, 1998, Vol. 4, No. 3/4, s. 72—86; Ryszard Stcmplowski, „Suwerenność niepodzielna”, Polski Przegląd Dyplomatyczny, 2003, Vol. 3, No.l, s. 5-10; Krzysztof Skubiszewski, „Ustrój państwa a polityka zagtamczna. Kilka refleksji z pogranicza konstytucji i prawa międzynarodowego”, Polski Przegląd Dyplomatyczny, 2001, Vol. 1, No 1, s. 77 92.