wstęp do teorii polityki img 206

196

działywań przynosi skutek bliski zamierzonego, a skutki uboczne oceniane są przede wszystkim pozytywnie, wtedy całe oddziaływanie może być uznane za skuteczne i efektywne¹⁶.

Powyższe przemyślenia pozwalają sformułować ogólny wniosek, że ocena efektywności polityki zagranicznej państwa polega na porównaniu stanu wyjściowego, czyli zadeklarowanych celów, ze stanem ich realizacji w badanym okresie, przy uwzględnieniu zaistniałych w środowisku międzynarodowym uwarunkowań (pozytywnych i negatywnych) przy założeniu optymalnego doboru metod i środków¹⁷.

3. Przesłanki efektywności polityki zagranicznej państwa

Podstawowymi elementami definicyjnymi efektywności realizacji celów polityki zagranicznej państwa są takie kategorie, jak zadeklarowany cel, środki i metody podjęte w drodze jego realizacji oraz uwarunkowania zaistniałe w środowisku międzynarodowym.

Z uwagi na dynamiczny i złożony charakter stosunków międzynarodowych wyszczególnić można także i inne zmienne w ocenie efektywności zewnętrznej działalności państwa¹⁸. Podążając tropem wskazówek badawczych sformułowanych powyżej na potrzeby niniejszej pracy można przyjąć, iż pozostałych istotnych przesłanek efektywności polityki zagranicznej państwa można poszukiwać w środowisku wewnętrznym, czyli krajowym oraz zewnętrznym - międzynarodowym^w.

3.1. Przesłanki wcwnętrzac

Charakter celów

Zadeklarowane cele są wyjściowym elementem w analizie efektywności zewnętrznej działalności państwa²⁰. Uznać je należy za przesłankę wewnętrzną, chociaż formułowane sąw ramach polityki zagranicznej wobec innych podmiotów zewnętrznych. Cel polityki zagranicznej państwa można zdefiniować jako pożąda-

Kukułka, „Polityka zagraniczna jako element..., s. 17.

¹⁷ Por. Wojciech Morawiecki, op.cit., s. 302-304. Autor ten definiuje pojęcie efektywności w odniesieniu do organizacji międzynarodowych, które oznacza w jego opinii relację wartości wejścia i wyjścia lub nakładów i wyników {inpui - outpui) w rozpatrywanym systemie.

¹⁴ Teresa Łoś-Nowak podkreśla, żc realizacja polityki zagranicznej uwarunkowana jest głównie wielością, zakresem oraz kompatybilnością celów, relatywnymi możliwościami państwa, pilnością i elastycznością celów, skalą ryzyka, jakie państwo jest gotowe ponieść przy realizacji celów oraz przekonaniem, że cele będą osiągnięte. Zob. Łoś-Nowak, op.cit., s. 201.

v Przesłanki można podzielić w tym także na obiektywne i subiektywne, zob. rozdz. U niniejszej książki. Por. Harold and Margaret Sprout, Man Mi licu reiationship Hypotheses in the Coniext of International Pałttics, Princeton lMiverstty, Center of International Studics 1956, s. 56-92.

²⁰ Szerzej zob. Eugeniusz Sadowski, „Zagadnienie racjonalności i efektywności polityki zagranicznej państwa”, Stosunki Międzynarodowe, t. 17 (1995), s. 102.