62708 wstęp do teorii polityki img 207

197

ny stan rzeczy, będącym jednak skutkiem procesu lub splotu procesów działań, przebiegających zwykle w dłuższych okresach czasu²¹.

W nauce o stosunkach międzynarodowych eksponuje się zależność pomiędzy wyobrażonym celem a stopniem jego realizacji, pełnym czy tylko częściowym. Jak konstatuje J. Kukułka „częściowa realizacja celu może być niekiedy traktowana jako cel pośredni (krótkoterminowy) w procesie realizacji celu nadrzędnego, który w istocie bywa celem długoterminowym”²².

Słusznym wydaje się więc założenie, że efektywna realizacja jednego celu wpływa na zwiększenie efektywności urzeczywistnienia innych celów'. Aspiracje, cele i interesy jednych podmiotów' są współzależne z. innymi. Tego rodzaju wzajemna zależność zaznacza się zarówno wtedy, kiedy są one zbieżne, jak leż w przypadku rozbieżności i krzyżowania się. Innymi słowy zbieżność lub sprzeczność celów państwa z aspiracjami, interesami czy celami innego państwa wpływa na efektywne urzeczywistnienie założeń politycznych. Cele i interesy zbieżne wspomagają się, czyli zwiększają własną efektywność, cele rozbieżne i krzyżujące się mogą obniżyć lub nawet uniemożliwić ich efektywną realizację²¹.

Racjonalność w procesie decyzyjnym

W nauce o stosunkach międzynarodowych pow szechnie uznaje się, że racjonalność jest integralnym elementem efektywności polity ki zagranicznej państwa, co wyjaśnia pierwotny wmbec niej charakter²*. Tym samym przyjmuje się ogólną definicję, zgodniez którą racjonalność polega na maksymalizacji korzyści i minimalizacji strat w procesie urzeczywistniania założonych celów polityki zagranicznej²⁵.

Eugeniusz Sadowski odnosi racjonalność do rozsądnej, logicznej, sprawnej i praktycznie użytecznej aktywności państwa w stosunkach międzynarodowych, co innymi stówy polega na optymalizacji relacji cele-środki²⁶. Innymi słowy racjonalne działanie wymusza stałe ustalanie relacji preferencji celów w związku z dostępnymi środkami służącymi do ich osiągania² '.

Podobnie relację tę postrzega Joseph Frankel: „tradycyjny obraz prowadzenia polityki zagranicznej wskazuje, że składa się ona z racjonalnej oceny skuteczności środków osiągania pewnych przyjętych celów i zamierzeń, poko-²¹ Kukułka, „Polityka zagraniczna jako element...” s. 15.

- Józef Kukułka, Międzynarodowe stosunki polilytzne, Warszawa: PWN 1980, s. 381 382; William Wa! lace, Foreign Policy andlhe Polilicai Procesu, T .ondon: Macmillan 1971, s. 34.

²³ Kukułka, Teoria stosunków międzynarodowych, s. 223.

²³ George Moflelski, A Theory of Foreign Policy, New York: Princeton Untversity 1962, s. 7; I Iarold Sprout, Foundation of International Polirics, Princeton: Van Noistrand 1962, s. 123.

^a Graham Kvans, Jeffrey Newnham (red.), The Penguin Dictionury of Internationa! Relatiam, London: Penguin Books 1998, s. 462-464.

²⁶    Sadowski, op.cit., s. 95.

²⁷    Ibidem, s. 97.