wstęp do teorii polityki img 93

100

nostki. Otoczenie zewnętrzne i wewnętrzne oddziałuje na świadomość decydentów, co skutkuje wytworzeniem „definicji sytuacji”, będącej impulsem do rozpoczęcia procesu decyzyjnego¹.

Proces podejmowania decyzji w polityce zagranicznej państwa służy adaptacji systemu politycznego do żądań i wymagań jego środowiska geopolitycznego oraz narzuceniu temu środowisku pewnego stopnia kontroli. Decyzje w polityce zagranicznej są ukierunkowane na osiągnięcie celów polityki zagranicznej danego państwa^{2 3}

Za Ziemowitem J. Pietrasiem można wyróżnić pięć wzajemnie powiązanych kategorii analizy decyzyjnej: sytuację decyzyjną, ośrodek decyzyjny, proces decyzyjny, decyzję polityczną oraz implementację polityczną'. Opis procesu decyzyjnego w polityce zagranicznej zostanie oparty na tych kategoriach, przy czym szczególna uwaga zostanie poświęcona pierwszym trzem z nich.

2. Ośrodek decyzyjny

Strukturę ośrodka decyzyjnego w polityce zagranicznej państwa można przedstawić za pomocą stworzonego przez Rogera Hilsmana modelu koncentrycznych, nakładających się na siebie kręgów decyzyjnych⁴. Według Sławomira Sałajczyka, krąg wewnętrzny tworzony jest przez decydentów, którzy ponoszą bezpośrednią formalną lub nieformalną-odpowiedzialność za podejmowane decyzje; do drugiego kręgu zaliczeni zostali uczestnicy funkcjonujący w aparacie podejmowania decyzji, ale nieobciążeni odpowiedzialnością; wreszcie krąg ostami konstytuują uczestnicy publiczni, co prawda funkcjonujący poza aparatem podejmowania decyzji, ale mający wpływ na proces decyzyjny'.

A. Liczebność i struktura wewnętrznego kręgu decyzyjnego (najwyższej jednostki decyzyjnej, elity decyzyjnej) bywa różna i zależna od ustroju lub tradycji danego państwa. Zasadniczo polityka zagraniczna leży w gestii wła-

1

Zob. Richard C. Snydcr, H. W. Bruck, Burto n Sapin, „The Decision-Making Approach tothe Siudy of International Politics”, [w:J Rosenau, op.cit., s. 190 206. Zob. Deborah Gemer, „The Evo!ution otthe Study of Forcign Policy”, [w:] I.aura Neack. Jcannc A. K. Hey. Patrick J. Haney, Foreign Policy Analysis: Contimtity and Change inltsSecondGeneratinn, Englcwood Cliffs: Prenrice Hall 1993, s. 17-31. Zob. również Ziemowit Jacek Pietraś, Decydowanie polityczne, Warszawa-Kraków: Wydawnictwo Naukowe PWN 1998, s 15-21.

2

^Ą Zob. John P. Loveli, Foreign Policy in Perspcctive, New York: Holt, Rinehart and Winslon 1970.

3

³ Zob. Pietraś, op.cit, s. 46.

4

Zob. Roger Ililsmon, The Politics ofPolicy-Making in Defense and Forcign Ąf/dirs: Conceplual Models andBureuucraric Politics, Englcwood Cliffs: Prentice Hall 1987.

³ Zob. Sławomir P. Sałajczyk, „Proces decyzyjny w polityce zagranicznej”, [w:] Józef Kukułka, Ryszard Zięba (red.), Polityka zagraniczna państwa. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego 1992, s. 119.