48066 wstęp do teorii polityki img 87

93

Na przykład wysoko rozwinięte kraje demokratyczne silnie akcentują fakt, że demokratyczne zasady ich stosunków wewnątrzpaństwowych sądla nich wzorem do ułożenia na podobnych warunkach relacji międzynarodowych. Uważają, że mechanizmy demokratyczne pozwoląstworzyć optymalne warunki współpracy i współdziałania państw. Ideologia może więc odgrywać rolę czynnika budującego infrastrukturę pokoju i współpracy międzynarodowej w świadomości społeczeństw. Pod wpływem czynnika ideologicznego może dojść także do zbliżenia się narodów lub ich części, np. pojednanie między Francuzami a Niemcami po Układzie Elizejskim 7.1963 roku. Ideologia jest także czynnikiem pobudzającym do działania podmioty pozarządowe stosunków międzynarodowych, np. działalność ugrupowań ekologicznych, czy ruchów pokojowych.

Z drugiej strony jednak kultura i ideologia wywoływać mogą zjawiska negatywne. W dobie tendencji głobalizacyjnych dyplomacja kulturalna może stanowić zagrożenie dla kultur narodowych. Najbardziej ekspansywną zagraniczną politykę kulturalną prowadzą obecnie Stany Zjednoczone, wykorzystując jąjako narzędzie zdobywania wpływów. W wielu zakątkach świata ludzie przyjmujątzw. amerykański styl życia, oglądąjąamcrykańskie filmy, a nawet adoptująamerykańskie święta. Dla określenia tego negatywnego zjawiska pojawiająsię takie terminy jak: „amerykanizacja kultury”, czy „coca - kolonizacja”⁶². Aby zapobiec likwidacji i marginalizacji symbolicznych kultur narodowych w nauce pojawiło się pojęcie bezpieczeństwa kulturowego. Oznacza ono taki stan, w którym społeczeństwo może utrwalać i pielęgnować wartości decydujące o jego tożsamości, a jednocześnie może czerpać z wzorów i doświadczeń innych narodów®. Władze państwowe oraz całe społeczeństwa powinny więc dbać o to, by własna kultura nic została zastąpiona kulturą obcą, gdyż będzie działać to z niekorzyścią dla tego państwa i jego społeczeństwa. Innym skutkiem negatywnego zastosowania środka kulturowego jest wykorzystywanie go jako podbudowy świadomościowej społeczeństw uczestniczących w konfliktach zbrojnych. Sąone elementem podsycającym konflikt, powodują jego intensyfikację, a niekiedy nierozwiązywalność⁶⁴.

Do ujemnych skutków prowadzą także: dywersja ideologiczna, totalna propaganda, realizacja doktryn polislralegicznych czy instrumentalne wykorzystanie zasad religijnych. Szczególnie niebezpiecznym zjawiskiem w stosunkach między-

⁶¹ Reinhold Wagieitner. „The Irony of American Cutture Abroad: Austria and the Cold War”, [w:J Lary May (red.), Recasting America: Cutture and Polilics in the Age of Cold War, Chicago: University of Chicago Press 1989, s. 297.

^w Grażyna Michałowska, „Bezpieczeństwo kulturowe w warunkach globalizacji procesów społecznych”, [w:] I)avis B. Bobrow, Edward Haliżak. Ryszard Zięba (red.), Bezpieczeństwo narodowe i międzynarodowe u schyłku XX wieku. Warszawa: Instytut Stosunków Międzynarodowych UW -Fundacja Studiów Międzynarodowych 1997, s. 132. Tob. też: Ryszard Zięba, „Wpływ tendencji głobalizacyjnych na bezpieczeństwo narodowe”, Rocznik Nauk Politycznych, t. 3 (2001), s. 51-68.

^M Zbigniew' Cesarz, „Oddziaływanie ideologii i religii na stosunki międzynarodowe”, |w:J Cesarz, StadtmUHer, op.eit, s. 314-323.