29765 wstęp do teorii polityki img 112

120

e). na oznaczenie wkładu, jaki ten przedmiot lub czynność wnosi lub może wnosić w odpowiednich okolicznościach w utrzymanie określonej własności czy stanu danego układu, do którego ten przedmiot lub czynność ma należeć*.

Wydaje się, że na gruncie nauk społeczny ch można przyjąć definicję zaproponowaną przez Roberta K. Mcrtona:

,,funkcje to te dostrzegalne następstwa, które przyczyniają się do adaptacji lub przystosowania danego systemu”’,

uzupełnioną interpretacją Dorolhy Emmet, która zauważa, że „mówić o 'funkcji', a nie tylko o skutku, to znaczy rozpatrywać pewien proces w odniesieniu do całościowego systemu o stałej strukturze. To założenie uporządkowanego kontekstu oznacza, że jeśli powiadamy, ż.c x pełni funkcję, w istocie mówimy coś więcej niż to, żc skutkiem x jest.y. X przynosi mianowicie skutek y w ramach systemu, którego sprawność czy utrzymanie zależy między innymi od

Funkcje polityki zagranicznej można zaś, za Wiesławem Lizakiem, zdefiniować jako „relacje efektów polityki zagranicznej do celów stawianych sobie przez jej decydentów, wynikających z konieczności realizacji potrzeb i wartości umożliwiających przetrwanie i rozwój państwa w środowisku międzynarodowym”^{1 2 3 4}.

1. 3. Podejście funkcjonalistycznc

Opisy wanie zjawisk poprzez wypełniane przez nie funkcje szybko stało się popularne nagruncie wielu dyscyplin. Na początku XX wiekupowstała szkoła funkcjonalna w psychologii, której przedstawiciele: William James, John De-wcy czy Herbert Carr skupiali się nie tyle na badaniu anatomii procesów psychicznych, ile na ustalaniu, jaka jest ich rola - cżyli funkcja w całokształcie działalności życiowej człowieka. Badanie prawa w działaniu, „funkcjonalne badanie systemu prawa jako narzędzia społecznego, jako elementu kontroli społecznej, analiza instytucji, doktryn i przepisów ze względu na cele, jakim mają służyć”, stało się przedmiotem zainteresowania teoretyków prawa, skupionych w szkołach socjologicznej jurysprudencji Roscoe Pounda i realizmu prawnego Karla Me-

1

   Ernest Nagel, Struktura nauki. Zagadnienia logiki wyjaśnień naukowych. Warszawa: PWN 1970, s. 445—458. Zob. także Henryk Stasiak, „Pojęcia związane z terminem ‘funkcja’ w socjologii”, Studia Socjologiczne, 1964, nr 2, s. 245-270.

2

   Definicja w przekładzie Piotra Sztompki; w przekładzie Ewy Morawskiej i Jerzego Wcrtcnstc-ina-Źuławskiego ta sama definicja brzmi: „funkcje to te dające się obserwować skutki, które przyczyniają się do adaptacji lub modyfikacji całego systemu”. Zob. Piotr Sztompka, Metoda funkcjonalna w socjologii i antropologii społecznej (studium analityczne•), Wrocław: Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk 1971, s. 77 oraz Merton, op.cit., s. 122. 2c względu na przyjęte przez Mcrtona dodatkowe rozróżnienie na funkcje i dysfunkcje, jego definicja funkcji zakłada, że wpływa ona pozytywnie na system.

3

Dorothy Emmet, Funclion, Purpoae and Powera, [cyt. za:] Sztompka, op.cit., s. 77.

4

Zob. Wiesław T.izak „Funkcje polityki zagranicznej”, [w:J Józef Kukułka, Ryszard Zięba (red.), Polityka zagraniczna państwa, Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego 1992, s. 100.