29907 wstęp do teorii polityki img 96

103

rza się jednak, gdy będąca przedmiotem tego procesu kwestia posiada wyjątkowo duże znaczenie dla całego państwa, gdy jest ona na tyle przejrzysta i ustrukturyzowa-na, że możliwe staje sięjej rozpatrzenie na forum całego rządu, lub też w momentach kryzysu (chociaż należy wspomnieć, że równie często w momencie kryzysu będzie występowała tendencja odwrotna w kierunku zawężania koła decyzyjnego)'⁵. Udział w' dyskusji nad najbardziej dla państwa żywotnymi kwestiami polityki zagranicznej lub zatwierdzanie podjętych już decyzji może również należeć do parlamentu.

B.    Drugi krąg decyzyjny można utożsamić z zapleczem administracyjnym. Jest on tworzony przez personel ministerstwa spraw zagranicznych, łącznie z personelem dyplomatycznym oraz służbami wywiadowczymi. Aparat administracyjny zapewnia przede wszystkim ciągłość i pewną stałość procesu decyzyjnego oraz stwarza techniczne warunki jego funkcjonowania: jak słusznie zauważył Joseph Franke!, ministrowie przychodzą i odchodzą, urzędnicy zaś trwają Podstawowa funkcja ministerstwa spraw zagranicznych w procesie decyzyjnym polega na dostarczaniu decydentom z wewnętrznego kręgu decyzyjnego odpowiednio przetworzonych informacji na temat środowiska międzynarodowego. Wiąże się z tym także funkcja inicjatywna: impuls do rozpoczęcia procesu decyzyjnego w określonej kwestii często pochodzi od urzędnika (lub dyplomaty) zajmującego się niąstale i dobrze w niej zorientowanego¹⁶. W ramach aparatu urzędniczego ministerstwa spraw zagranicznych są również podejmowane liczne decyzje rutynowe, o stosunkowo niewielkiej wadze¹⁷. Jak zauważył Burton Sapin analizując procesy decyzyjne w polityce zagranicznej Stanów Zjednoczonych, polityka zagraniczna - poza okresami kryzysu-jest realizowana za pomocą wykształconych kanałów' organizacyjnych i w postaci zwykłej biurokratycznej rutyny’*.

C.    Trzeci krąg decyzyjny tworzą partie polityczne, ruchy społeczne, grupy nacisku oraz cale społeczeństwo. Odwołując się do ujęcia systemowego, można powiedzieć, że społeczeństwo generuje wkłady do systemu decyzyjnego polityki zagranicznej, wysuwając mniej lub bardziej bezpośrednie żądania i zapewniając poparcie. Bardzo duży, chociaż najczęściej pośredni wpły w- na procesy de-

'• Zob. Hill, op.cit, s. 63.

^ Jednym z bardziej znanych przykładów jest tzw. memorandum Cruwe’a, zgłoszone w 1.907 r. przez jednego z analityków brytyjskiego Foreign Office, w którym jako źródło głównego zagrożenia dla bezpieczeństwa Wielkiej Brytanii zidentyfikowane zostały' Niemcy. Innym przykładem inicjatywy z niższych kręgów decyzyjnych, która nadała kształt powojennej polityce zagranicznej Stanów Zjednoczonych, jest tzw. długi telegram George’a Kennana, młodego dyplomaty' z ambasady amerykańskiej w Moskwie. Zob. Henry Kissinger, Dyplomacja, Warszawa: Philip Wilson 1996, s. 203-204,488-498.

¹⁷    William Wal lace zauważył, że pomimo braku formalnego i konstytucyjnego podłoża, wiele decyzji o małym i średnim znaczeniu jest podejmowanych i wprowadzanych w życie poniżej ministerialnego szczebla, co wynika z. wymogu, by czas i uwaga ministra była poświęcona kwestiom najważniejszym i najbardziej palącym. Wallace. op.cit.. s. 69.

¹⁸    Zob. Burton M. Sapin, The Making of United States Foreign Policy, Washington: The Bro-okings Institution 1966. s. 27.