wstęp do teorii polityki img 90

96

pokoju (peacekeeping), oznaczające rozmieszczenie sii ONZ w terenie za zgodą wszystkich zainteresowanych stron, zwykle personelu wojskowego i policyjnego oraz cywilnego. Utrzymanie pokojujest techniką, która poszerza możliwości zarówno zapobiegania konfliktom tak i tworzenia pokoju; 4) budowanie pokoju (peacebuilding), oznaczające działania na rzecz ustalenia i wsparcia struktur, zmierzających do umocnienia i utrwalenia osiągniętego pokoju w celu uniknięcia nawrotu konfliktu⁷⁵.

W literaturze przedmiotu brak jest jednolitej definicji operacji pokojowych. Jak piszą Józef Kukułka i Leonard Lukaszuk przed operacjami pokojowymi stoją trzy typy zadań: 1) wojskowe, obejmujące obserwację i nadzór realizacji postanowień wojskowych, nadzorowanie niszczenia broni, rozbrojenia, demobilizacji wojsk, ochronę dostaw pomocy humanitarnej i personelu cywilnego; 2) humanitarne, których celem jest organizacja i nadzorowanie repatriacji uchodźców, dostaw sprzętu, wody, żywności itp., oraz nadzorowanie przestrzegania praw człowieka; 3) budowanie pokoju, czyli przywracanie porządku publicznego, odbudowa aparatu państwowego, w’lym szkolenia urzędników, celników, policjantów, organizacja wyborów, odbudowa infrastruktury itp.⁷⁴

Natomiast Franciszek Gągor i Krzysztof Paszkowski proponują następujący podział międzynarodowych operacji pokojowych: 1) mediacja i obserwacja, obejmująca misje mediacy jno-monitorujące, obserwacyjne i obserwacyjno-nadzorujące; 2) obecność wojskowa, obejmująca tradycyjne i wielofunkcyjne operacje utrzymania pokoju; 3) wzmocniona obecność wojskowa, obejmująca prewencyjne rozmieszczenia sil, nad-f    zerowanie przestrzegania sankcj i, działania ochronne oraz wymuszanie pokoju; 4) inter

wencja zbrojna, obejmująca działania zbrojne prowadzone w celu wymuszenia przestrzegania odpowiednich postanowień Rady Bezpieczeństwa ONZ, przeciw agresji lub w celach humanitarnych”.

Interwencje zbrojne prowadzone na podstawie mandatu Rady Bezpieczeństwa ONZ są legalne z punktu widzenia prawa międzynarodowego. W ostatnich ;    czasach zostały jednak podjęte interwencje zbrojne bez zgody pięciu stałych członie    ków Rady Bezpieczeństwa i w związku z tym były one pogwałceniem zasad praw-

'    nomiędzynarodowych. Legalność akcji, podjętej przez NATO w Kosowie wiosną

1    1999 roku" oraz operacji bombardowania Iraku przeprowadzonej wiosną 2003

roku wciąż budzą kontrowersje w społeczności międzynarodowej. Istnieje także ;    wątpliwość, czy interwencje zbrojne można zakwalifikować jako typowe operacje

pokojowe, których jedną z podstawowych zasad jest całkowita bezstronność sił

⁷¹ Boutros Boutros-Ghali, Program dla Pokoju 1995 oraz Załącznik do Programu dla Pokoju, Warszawa: PISM 15)95, s. 51.

^u Kukułka, Lukaszuk, op.cit., s, 143-144.

⁷⁵    Franciszek Gągor, Krzysztof Paszkowski, Międzynarodowe operacje pokojowe w doktrynie obronnej RP, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek 1999, s. 60-82.

⁷⁶    Szerzej zob. Ryszard Zięba, „NATO wobec konfliktów etnicznych na terenie Jugosławii”, Stosunki Międzynarodowe, 2000, nr 1 2, s. 3 9-50; Marek Waldcnberg, Rozbicie Jugosławii: od separacji Słowenii do wojny kosowskiej, Warszawa: Scholar 2003, s. 360-370-