Zasady Wykładni Prawa L Morawski"4

*«■

Zasady wykładni prawa

skowań: argumentum a contrańo albo argumentum a simili. Pierwsze wnioskowanie oznacza, że skoro tylko właściciel może żądać połączenia w księdze wieczystej kilku nieruchomości, to takie uprawnienie nie przysługuje nikomu innemu. Z drugiego wnioskowania, posługującego się analogia le-gis, może zaś wynikać, że wobec podobieństwa pozycji prawnej właściciela i użytkownika wieczystego uprawnienie przewidziane w art. 21 u.k.w.h. przysługuje również użytkownikowi wieczystemu” (uchwała SN z dnia 7 kwietnia 2006 r., III CZP 24/06, OSNC 2007/2/24, Biul. SN 2006/4, Prok. i Pr. 2006/12).

Najogólniej mówiąc, za dopuszczalne uważa się wnioskowanie z analogii wtedy, gdy dana regulacja ma charakter otwarty i niezupełny, natomiast za niedopuszczalne wówczas, gdy uważa się ją za zamkniętą i zupełną. Jak to na przykład ujmuje SN w uchwale z 15 września 2004 r. (III CZP 46/04, OSNC 2005/9/152): „Analogię [...] można stosować, gdy dyrektywy językowe i systemowe jednoznacznie nie wskazują, że określony przepis dotyczy wyłącznie stanu faktycznego w nim wyznaczonego (argumentum a contrańo)”. I tak na przykład zdaniem SN „Wyliczenie zawarte w art. 40 § 1 k.p.k. ma charakter zamknięty, co wyklucza możliwość wyłączenia sędziego z mocy prawa z innych - niż w tym przepisie wskazane - powodów. Wymienione w tym przepisie przesłanki wyłączenia sędziego z mocy prawa nie mogą być zatem uzupełniane w drodze wykładni, nie można stosować tu interpretacji rozszerzającej łub analogii” (postanowienie SN z dnia 14 stycznia 2009 r., V KK 285/08, LEK nr 485035). Z tego punktu widzenia istnieje istotna różnica między prawem cywilnym i prawem karnym. W prawie cywilnym ze względu na otwartość i niezu-pełność regulacji przyjmuje się generalnie, iż analogia jest dopuszczalna¹. Wskazać jednak warto, że nawet w prawie cywilnym istnieją takie działy tego prawa, co do których zaleca się ostrożność w stosowaniu tego i innych rodzajów wykładni. Jak to na przykład ujmuje SN: „Trzeba też podkreślić, że wykładając przepisy prawa rzeczowego i inne wywołujące skutki prawnorzeczowe, z zasady należy unikać niektórych rodzajów wykładni, dopuszczalnych w innych dziedzinach prawa, w szczególności wykładni, która prowadzi do pozbawienia uprawnionych prawa rzeczowego w dro-

1

Wyrok SN z dnia 05.10.2006, N CSK 132/06, OSNC 2007/7-8/111, Biul.SN 2007/1, M.Spół. 2007/1, M.Prawn, 2007/17; S. Grzybowski, Sysiem prawa cywilnego. Część ogólna, Ossolineum 1985, s. 167; E. M. Kabza, Analogia w prawie cywilnym, Toruń 2009 (mps).

mmm 224 *« •