Zdjęcied6

wieka dzień, nad którym patronat sprawuje aż dwóch świętych. Uważano, iż w dniu tym woda jest szcze-golnie niespokojna i żądna ofiar. Należało więc orni-jać z dala wszelkie akweny wodne. W niektórych nawet rejonach Polski powszechny zakaz kąpieli obowiązujący do św. Jana przedłużany był do św. Piotra i św. Pawła.

Święto Narodzenia Najświętszej Marii Panny (2 lip-ca) otwierało tzw. okres zielony w polskim kalendarzu obrzędowym. W dniu tym święcono w kościołach określone zioła służące do wróżb gospodarskich. Potocznie dzień ten określano mianem Matki Boskiej Jagodnej. Uważano bowiem, iż do tego dnia nie należy spożywać jagód i wszelkiego rodzaju drobnych owoców (wiśnie, czereśnie, maliny, poziomki, porzeczki, agrest itp.). Również w dniu św. Anny (26 lipca) święcone były zioła, które z kolei służyły do odpędzania złych mocy i budzenia miłości.

W dniu 1 sierpnia obchodzono święto Piotra. W niektórych regionach (np. na Mazowszu) w dniu tym nie podejmowano do południa żadnej czynności gospodarskiej. Złamanie tego zakazu miało spowodować spalenie od pioruna snopków na polu.

Święto Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, obchodzone w dniu 15 sierpnia, stanowiło kulminacyjny moment tzw. okresu zielonego, stąd też zwano je świętem Matki Boskiej Zielnej. W dniu tym święcono zioła, zboże, warzywa i owoce. Poświęcone zioła spełniały różnorodne role; używane były do uśmierzania burzy, chroniły od pioruhów i gradu, służyły do leczenia ludzi i bydła itp. Natomiast poświęcone zboże używano przy pierwszym siewie wiosennym.

Dzień św. Rocha (16 sierpnia) uznaniowo obchodzony był jako święto pasterskie. W dniu tym spędzano bydło pod kościoły, gdzie księża je błogosławili. Na

pastwiskach rozpalane były ogniska, przez które przepędzano bydło. Do ognisk tych wrzucano święcone ziele. Wszystkie te zabiegi miały na celu uchronić bydło od zarazy i zapewnić jego dobry chów.

Okres letni zamykał dzień św. Bartłomieja (24 sierpnia) stanowiący umowny termin zakończenia prac żniwnych i podjęcia przygotowań do jesiennych prac polowych. W Małopolsce w dniu tym rozpoczynano obsiewanie pól, co miało zabezpieczyć je od klęsk gradowych. Wyrabiano w tym dniu także masło, które później używano jako środek leczniczy w przypadkach okaleczenia ciała.

Kolejne ważne święta w ludowym cyklu dorocznym to święta dożynek posiadające bogate tradycje obrzędowe. Dożynki spełniały i spełniają nadal bardzo istotne funkcje w życiu społeczności wiejskiej. Do szerszych rozważań nad tym świętem powrócimy w dalszej części. W cykl dożynkowy wkomponowane zostało święto Matki Boskiej Siewnej, obchodzone w dniu 8 września. Wyznacza ono zwyczajowy termin podjęcia prac siewnych. Według wierzeń ludowych w dniu tym należy zasiać skrawek pola, aby uzyskać opiekę nad przyszłymi plonami.

Z ważniejszych świąt dorocznych, funkcjonujących w tradycjach naszej kultury ludowej, wymienić należy Dzień Zaduszny. Jest to wprawdzie typowe święto kościelne poświęcone pamięci zmarłych, ale w jego obrzędowości nietrudno dostrzec wiele zwyczajów wywodzących się z odległych przedchrześcijańskich czasów, jak wywoływanie dusz zmarłych i obdarzanie ich jadłem, palenie świateł zaduszkowych itp. Tradycje Święta Zmarłych mają swoje odniesienia w religii, jego powstanie związane było z wiarą w istnienie duszy ludzkiej. Na tej kanwie rodziły się różnorodne poglądy dotyczące pośmiertnego bytu ludzi. Stanowiły one

61