z motylem w tle8

I. Borecka, Z motylem zv tle kruk¹), sposoby radzenia sobie w sytuacji wywołującej złość (na przykład Luń, mały Wisnoludek²).

Prowadzone zajęcia biblioterapeutyczne z zastosowaniem bajek terapeutycznych pomagają w zmianie przekonań, sądów w stosunku do siebie i innych osób. Przyczyniają się do budowania poczucia własnej wartości u dziecka, co wiąże się z większą odpornością na frustracje i niepowodzenia.

1.6. BAJKI DLA DZIECI

NIEPEŁNOSPRAWNYCH FIZYCZNIE

Coraz częściej w szkole spotykają się dzieci bardzo sprawne fizycznie i dzieci, którym los nie dał takiej możliwości. W tej drugiej grupie znajdować się mogą uczniowie z wrodzonymi wadami układu ruchu (na przykład wrodzone zwichnięcie biodra), o ograniczonej sprawności kończyn dolnych lub górnych, która powstała w wyniku długotrwałej choroby (na przykład gruźlica kostno-stawowa, dziecięcy gościec, choroba Stilla, zespół Little'a) lub jest wynikiem urazów odniesionych w różnego rodzaju wypadkach. Przyczyny niepełnosprawności mogą być bardzo różne - postępujący zanik mięśni, gruźlica kości, guzy, nowotwory, poprzeczne zapalenie rdzenia, gościec postępujący, choroba Little'a, choroba Heinego--Medina, porażenie kończyn, stany po amputacjach. Większość z dzieci cierpiących na te przypadłości wiele czasu spędziła w placówkach leczniczych. Poddawana była rehabilitacji, która jednak zmierzała przede wszystkim do nabycia przez nich sprawności fizycznej, przy pewnym jednak zaniedbaniu sfery psychicznej procesu rehabilitacyjnego.

Dzieciom z wadami fizycznymi trudno jest pogodzić się z własną odmiennością, ograniczeniami w aktywności. Doświadczają też kpin, krytycznych uwag, co powoduje lęk przed otoczeniem, odrzuceniem, niską samoocenę, postawę rezygnacji z dążeń, czasem także izolowanie od ludzi.

Nauczyciele i bibliotekarze szkolni powinni więc także zadbać o to, aby do procesu dydaktyczno-wychowawczego włączyć bajki terapeutyczne. Odpowiedni ich dobór podczas zajęć biblioterapeutycznych może uzupełniać proces rehabilitacji.

Dziecko niepełnosprawne trzeba wspierać psychicznie. Pomagać mu w budowaniu wiary we własne siły i możliwości rozwoju. W procesie tym

można wykorzystać na przykład bajki Perta³ czy Dziesięciobój⁴. Mogą one doprowadzić do skorygowania negatywnych przekonań o sobie. Zmniejszają też negatywne emocje - lęk, bezsilność, apatia, złość oraz dostarczają emocji pozytywnych - nadziei, radości, wiary w przyszłość, we własne możliwości rozwoju i przyszłe osiągnięcia. Dzięki temu pomagają w przywracaniu utraconego sensu życia, motywują do wysiłku, działania. Mogą także wpływać na rozwój dziecięcej twórczości.

1.7. BAJKI PRZECIW POCZUCIU OSAMOTNIENIA

Każdy człowiek inaczej przeżywa swoje osamotnienie. W życiu dziecka uczucie to może pojawiać się zarówno w wyniku nieprawidłowych relacji z otoczeniem, jak i wynikać z naturalnego przebiegu procesu dojrzewania. Najcięższą formą samotności jest sieroctwo - duchowe, naturalne, społeczne.

Dziecko może czuć się całkowicie osamotnione („jestem niczyje", „nikogo nic nie obchodzę", „nikt mnie nie kocha") lub częściowo (z powodu odejścia jednej spośród kilku bliskich osób, utraty ukochanego zwierzątka lub zabawki).

Osamotnione czują się dzieci wychowywane w domach dziecka, ale podobne emocje budzi w dzieciach na przykład pobyt w szpitalu, przedszkolu lub na kolonii. Osamotnienie może mieć różny stopień nasilenia. Dzieci mogą doświadczać poczucia osamotnienia w różnych sytuacjach i okolicznościach - w rodzinie pełnej, niepełnej, przedszkolu, szkole, domu dziecka, doświadczając śmierci osoby bliskiej. Tym, które utraciły dom rodzinny, osobę kochaną, uczucie osamotnienia może towarzyszyć przez lata.

Poczucie osamotnienia jest przykre, bolesne dla dziecka. Towarzyszy mu zazwyczaj niepokój, lęk, strach, związany z nim brak więzi z drugą osobą rodzi poczucie zagrożenia, które negatywnie wpływa na psychikę dziecka. Bezpośrednim skutkiem osamotnienia mogą być różne negatywne zachowania i reakcje dziecka. W kontaktach z dorosłymi może ono przejawiać chwiejność emocjonalną, wzmożony upór, negatywizm, skłonność do buntu, ucieczek. W kontaktach z rówieśnikami często cechuje je gwałtowność, zawziętość, wybuchowość, staje się zazdrosne, agresywne lub apatyczne. Z trudem wybacza innym doznane urazy, unika wspól-

81

1

   G. Ortner, op. cii., s. 129.

2

   Ibidem, s. 34.

3

   M. Molicka, op. cif., s. 123.

4

   G. Ortner, Nowe..., op. cit., s. 15.