IMG66 (2)

Archeologia w teorii i w praktyce, A. Buko, P. Urbańczyk (red.)

Warszawa 2000: 87-95

POSTMODERNIZM, MYŚL POSTSTRUKTURALISTYCZNA A ARCHEOLOGIA (ZARYS PROBLEMATYKI)

Danuta Minta-Tworzowska (Poznań)

Literatura na temat tego, czym jest postmodernizm, jest bardzo rozległa, bowiem jest to zjawisko będące przedmiotem dość powszechnej uwagi (por. J. Lechte 1999). Należy w związku z tym podjąć próbę odpowiedzi na pytanie, czym w istocie jest postmodernizm; odpowiedź ta siłą rzeczy musi być generalna. Wydaje się, że rację mają ci, którzy uważają, że nie jest on objawem dekadencji, fin de siecle’u, ale jest symptomem nowej epoki. Słowo postmodernizm stosuje się zarówno w pozytywnym, jak i pejoratywnym znaczeniu, gdyż jego recepcja jest bardzo szeroka; używane jest na określenie nurtów aktywności intelektualnej, estetycznej. W języku polskim przyjęło się słowo postmodernizm, w mniejszym stopniu ponowoczesność, czy po-nowożytność. W języku francuskim istnieją dwa słowa: le postmodeme (postmodema, ponowoczesność) oraz le postmodemisme (postmodernizm). Można to ująć następująco: „postmodema” to obraz kultury naszych czasów branej całościowo, natomiast postmodernizm wskazuje na pewien nurt w tej kulturze, w tym w nauce jako części kultury. W języku polskim postmodernizm nabrał jednak znaczenia owej „postmodemy”, ponowoczesności. Najbardziej właściwie należałoby ujmować kulturę naszych czasów jako ponowożytność, dostrzegając historyczne różnice na linii starożytność - średniowiecze - nowożytność - współczesność (Z. Sareło 1998: 8). Można powiedzieć, że postmodernizm jest sposobem życia i przeniknął też do nauki, zwłaszcza do nauk humanistycznych. Postmodernizm został zainicjowany na przełomie lat 50. i 60. w krytyce literackiej. W innych obszarach nauki zjawiska związane z postmodernizmem były dostrzegane, ale inaczej nazywane. Lata siedemdziesiąte