Image 01 (15)

Rozdział I

Ogólna metodologia nauka metodologia historii

I. Metodologia nauk

Metodologia to nauka o metodach badań naukowych, o skutecznych sposobach dociekania ich wartości poznawczej i regułach stosowanych przy badaniu rzeczywistości. Mówiąc skrótowo metodologia wskazuje sposób i drogę dochodzenia do prawdy. Słowo metodologia jest pochodzenia greckiego - methodos oznaczający badanie drogi zmierzającej do określonego celu, logos - słowo - nauka.

Metodologię nazywa się także teorią nauki, niekiedy też logiką lub filozofią. Jako teoria nauki nie ma ona wyznaczonych granic przedmiotu badań, a więc zakresem jej badań mogą być wszystkie dziedziny wiedzy, przy czym wiele z tych dziedzin posiada własny, specyficzny zespół metod badawczych ciągle rozwijanych i udoskonalanych.

Najogólniej biorąc w zakresie zainteresowań metodologii wcho

dzą:

1)    czynności poznawcze badań naukowych, czyli inaczej proces postępowania badawczego (poznawczego).

2)    wytwory czynności poznawczych owego procesu badawczego, czyli efekty w postaci sformułowanych i uzasadnionych twierdzeń.

Metodologia zatem zajmuje się specyficznością właściwości pracy naukowej, charakterem problemów naukowych, sposobami przeprowadzania badań i opracowania ich wyników. Praca naukowa jest bowiem szczególną formą pracy twórczej, polegającej na wyszukiwaniu i stwierdzaniu obiektywnie istniejących połączeń między zjawiskami lub ich częściami. Praca naukowa to ogół czynności, których celom jest rozwiązanie określonego problemu naukowego, czyli poznanie nowych prawd. Jest to więc szczególny rodzaj działalności ludzkiej. Jej sens polega nie tylko na poznaniu nowych prawd lecz także na udostępnieniu osiągnięć naukowych ogółowi specjalistów i innym osobom w celu torowania drogi do podejmowania dalszych badań.

Nauka jest jednym z podstawowych składników kultury społeczeństwa. Zadaniem jej jest gromadzenie i systematyzowanie wiedzy o świecie oraz ustalanie praw nim rządzących. Stanowi zbiór sądów i różnego rodzaju uporządkowanych twierdzeń, z których otrzymujemy usystematyzowaną i uzasadnioną wiedzę. Zaspakaja ona ogólnoludzkie zainteresowania intelektualne i praktyczne. To za pomocą nauki określającej prawa i prawidłowości rozwoju społeczeństwa i otaczającego nas środo-

9