20450 plany�ukacyjno zaw młodzieży w stadium eksploracji strona6 117

Rozdział drugi

Podstawy metodologiczne problematyki badawczej 2.1. Założenia, cele i problemy badawcze

Ostamio w wielu krajach podkreśla się znaczenie problematyki poradnictwa zawodowego w rozwoju zasobów ludzkich. Wynika to z przekształcenia się gospodarki światowej z szeregu odrębnych systemów gospodarczych, istniejących niezależnie w poszczególnych krajach, w system gospodarki globalnej. Z tego po w od u przed edukacją zawodową i kadrą pracowników każdego kraju stają zupełnie nowe wyzwania. Zasadniczym bowiem czynnikiem wpływającym na zdolności danego państwa jest jakość zasobów ludzkich określona potencjałem zdolności, kompetencji zawodowych oraz poziomem motywacji w przyswajaniu wiedzy i umiejętności zatrudnienia.

W Polsce wydano dokument¹, w którym zawarto kierunki działania będące odpowiedzią na wyzwania rynku pracy. Uznaje się w nim, że warunkiem wzrostu wskaźnika zatrudnienia jest zarówno tworzenie nowych miejsc pracy, jak i prowadzenie polityki zachęcającej ludzi do aktywności zawodowej. Cci ten może być osiągnięty przez:

„poprawę tzw. zatrudnialności na drodze rozwoju jakości zasobów ludzkich; — rozwój przedsiębiorczości;

— poprawę zdolności adaptacyjnych przedsiębiorstw i ich pracowników do warunków zmieniającego się rynku;

wzmocnienie polityki równości szans rynku pracy"².

Istot ną rolę przypisano w tym dokumencie rozwojowi poradnictwa zawodowego postrzeganego jako naturalne i skuteczne narzędzie służące harmonizowaniu jednostkowych karier zawodbwych z potrzebami społeczno-gospodarczymi krain. Jest to o tyle istotne, żc obecnie człowiek zmuszony jest podejmować decyzje za-

wodowe wiele razy w ciągu całego życia, zmieniając miejsca pracy, zmieniając zawód czy też doskonaląc własne kwalifikacje zawodowe. Chodzi więc o poradnictwo zawodowe, które zasadza się na kooperacji i łączeniu w sobie działań oraz instytucji edukacji i rynku pracy, spełniające funkcję powszechności, bezpłatności w korzystaniu z usług oraz przestrzegające prawa do wolnego wyboru i miejsca pracy. W tym znaczeniu W. Rachalska trafnie definiuje poradnictwo zawodowe jako „wychowawczy, caiożyciowy proces pomagający jednostce w.świadomym i samodzielnym planowaniu i realizowaniu samodzielnie skonstruowanej kariery zawodowej’”. Poradnictwo zawodowe mą wymiar jednostkowy i społeczny. Jest ono także systemem działań społecznych. Z przeglądu i matury można też odczytać, że poradnictwo zawodowe to system kompleksowych działań szkoły, poradni psy cbologiczno-pedagogicznych i innych instytucji, a także kompetentni fachowcy biorący udział w tym kompleksowym działaniu: nam zyciclc, pedagodzy, psycholodzy, lekarze, doradcy zawodowi.

W uchwałach i rozporządzeniach, a także w literaturze przedmiotu spotykamy również termin złożony „orientacja i poradnictwo zawodowe". Między poszczególnymi badaczami nie ma zgodności w definiowaniu obu terminów'. Są one zaczerpnięte z publikacji zagranicznych, m.ir.. angielskich, niemieckich, amerykańskich czy francuskich. Dotąd nie ustalono jednoznacznych definicji i wzajemnej ich relacji.

Aby dalsze wywody dotyczyły tego samego obszaru, w niniejszej pracy przyjmujemy, że poradnictwo zawodowe to proces celowy, systematyczny, długotrwały, zmierzający do kształtowania kariery zawodowej młodzieży i osób dorosłych poprzez st warzanie możliwości wychowywania do zawodu i pracy oraz udzielone porady. W tym rozumieniu termin „poradnictwo zawodowe" i „orientacja zawodowa” są równoważne i oznaczają tę samą działalność. Należy podkreślić, że terminem poradnictwo zawodowe” posługują się przede wszystkim zagraniczni autorzy^{3 4}. Również w literaturze polskiej, mimo że mocno zakorzenił się termin „orientacja

117

1

Narodowa strategia wzrostu zatrudnienia i rozwoju zasobów ludzkich w latach 2000-2006. Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, 2000 r.

2

^łTamże. s. 36 -37.

3

•W. Bachalska. Poradnictwo wobec problemów jednostki i rynku pracy, Pedagogika Pracy. 2001. nr 38.

s. 39.

'Analizę tych pojęć i główne kierunki definiowania znajdziemy w pracach: $• Baścika. A. Buków-skicj-Jóżwicfcicj, O. Czerniawskiej, M. Czcrwińskiej-Jasiewicz,^!. Janiszewskiej. A Karp ulowej. K. l.e-lióskicj, T. W. Nowackiego. W. Rachaiskicj, Si Szajka, J. W lodek- Chronowskkj. B. Wojtasik. Z. Wia-trowskiego i innych. W obszarze omawianej problematyki znacząca praca: i). Wojtasik (red.). fbdtjtrwwanit decyzji Tc.wcdov.ych przez mładzież : os.by dennie w nowej rzeczywistości społeczno-fic!itytzntj. Wrocław 200].

4

M.in. B. Jer.schke. ł-brcJnictw) zawedo... w Nierr.iztch - i:av.r rrenty i osiągiifcm. [w. j B. Wojtasik (red.), Kdejmowanie drcyzji..., s. 45-66 . . Guicliarć. Proccsualnr rsrr.y i fovt\y tożsamości a praktyku porad-r.irzil, |w:j B. Wojtasik (red.). Podejmowanie decyzji.... ? 87-96.