Image00046

Maria Jarymot. tez

Maria Jarymot. tez

b •* *

•czegółnie ważne jedno aoruiy. a xa mniej ważne inne), osoby

_t    samooceny starając nę o to. by »ypaW korzystnie *

J .rfienia nom aktualnie oho*ią żujących.

c*«y

»j:\> nie mai ;.«»■> .-e »v⁽»ci.u. gdy mowa o psychologie znyc h ba.

dniach -'.»*^,sk a"Rżanych z uległością wobec otoczenia, eksperyment _A^rfea '» ^kK'^ł>" '■"'^vS>    wypowiadały stę na temat długości prętów

. sposeb    Jle iyv>ł*y z tym. co mówiły but* osoby, namówione do

tego .s^perymeatatora - por, Aronson 197S> ilustruje spektakular-„te 'zi2S ^or” '    • ⁰il-wc *cv« otoczenia uia jednak swoje gra-

» *»*«> mierze fixzci ąjajciwoici otoczenia , ,:Ic    -^JM C' >pot--;c. *:.tdo-o jednak, że uleganie naciskom od by.

ma »K niechętnie. cfcoc i niektórych przejawów oporu podmiot nie zdaje soNc    -^c' -^!rv*'" '1** cyisał zjawisko “reaktancji" polegające

m «.cs.-Kie->m _?r.-ec-ws:a*_;-y- reagowaniu względem wymogów sytuacji. Ceir. ircrych reęhjpgjp *->• ■arwdnona, są przeceniane, a zadania - nawet jeśli •£*&>* Ł «^tas^I*i eelami. ale suregowane przez innych . reallT

suwane__■    amtttJWBta.

otoczenia zależy w dużej mierze od ich akcep. jKmaraazjHjBjgt. * pewnych sterach funkcjonowania dostosowywanie się do oczekiwań *1: Sirdziej prawdopodobne, w innych mniej: w zakresie za. chować MnptrMnshptll. których bezkonfliktowy przebieg wymaga uzgod-tneń i dostosowywaćz saę. siosnaek do norn t podobieństwa zachowań w las ay.i de cudzych <>■ raczae bardziej przychylny ntż wobec oczekiwań <nsfoe%izac w.jrdw aiabc * ościowych 'per. Nnckowska 1961; Jarymo-■*» I9t2

2. PrirjMj oporw przed wimuscjl 'dane eksperymentalne'

^ bardzo rzadkimi przypadkami silnego molMBiaau własnej oso-7 * cdrndna. mPd up ideą. pro. adząctgo do ntragr poczucia ^^-r*^znu ^f 1>| n I »IIM~1 Cjmmmm w warunkach klinicznych - por. Szostak *"’• (nriatta* jt«t dążenie do aacnooanaa nuninmn: odrębności, stano-'    l^a^^aiMB własnych działań. Różnicowanie dwóch

pbnphaPo jr» ko iim oerwhto* iaswcagra w mania ich

-23

Różnicowonie "io-inm’.' i funKc jonowanie

za nictożsamc, a różnicowanie "ja-iimi" warunkiem koniecznym zachowania poczucia własnej tożsamości. Wszelkie bodźce niosące zagrożenie utraty | poczucia specyfiki własnego "ja" są awersyjne i wyzwalaj reakcje obronne.

Fakty te zdają się być niedoceniane zarówno w teorii (tak na przykład na gruncie psychologii społecznej i osobowości pojawiło się wiele uogólnień, zgodnie z którymi podobieństwo "ja-inni" jest wysoce atrakcype, a także stanowi ważną przesłankę funkcjonowania prospołecznego - por. Byr-ne 1969; Karyłowski 1975; Reykowski, op. cit., Smoleńska 1978), jak i w praktyce społecznej, w której tłumione są przejawy, indywidualności jako szkodliwe. Dlatego też przytaczanie danych wskazujących na znaczenie poczucia własnej odrębności w dojrzałym funkcjonowaniu społecznym i przejawów oporu przed eliminowaniem tej odrębności przez otoczenie, wydaj*

• się wciąż potrzebne (por. wcześniejsze publikacje: jarymowicz, Codol 1979a; Jarymowicz, Szustrowa 1980; Jarymowicz 1981 b).

Warto podkreślić, że dane, które będą zaprezentowane w mniejszym opracowaniu, pochodzą z badań eksperymentalnych ^najczęściej laboratoryjnych), w których wielkość spostrzeganej przez badanych i pożądanej, tolerowanej bądź niechcianej, odrębności względem innych łudzi mierzona była sposobami nie mającymi odpowiedników w obserwacji potocznej.

Podstawową zmienną w tych badaniach było podobieństwo/odrębność osób badanych względem innych ludzi. Spostrzegany przez badanych stopień podobieństwa/odrębności rejestrowano przy użyciu skal ocen: osoba badana zaznaczała konkretny punkt na 7- czy 9-stopniowej skali dla wyrażenia swojej oceny stopnia podobieństwa własnej osoby do innych łudzi.

Podobieństwo/odrębność dotyczyły "uogólnionego innego”, to jest nieznanych jednostek czy "innych ludzi w ogóle” - po to. ty uniknąć właściwości specyficznych związków z konkretnymi osobami z otoczenia, które mogą pobudzać do zbliżania się czy unikania.

Gdy podobieństwo/odrębność było zmienną manipulowaną (a mie kontrolowaną) informacje podawane przez eksperymentatora dotyczyły mniejszej lub większej liczby "innych”, a także mniejszej łub większej hczty właściwości. Waru może przytoczyć za Snyderem i Fromkinem (1960) tabele, w której podają oni, jakiego rodzaju informacje prowadzą do słabszego IB silniejszego poczucia podobieństwa do uutych ludzi - bez lej prezentacji