46384

bloku socjalistycznego, czy też zachodniego, ważne było to. że różnice w rozwoju powiększyły się i stabilizował się układ hierarchiczny.

Kryterium odróżniania państw:

-    geograficzne - północ, południe, cywilizacyjne - religia, więzy krwi, styl życia, język,

-    ekonomiczne - dochód na 1 mieszkańca, ekonomiczno społeczne - PKB, PKB per capita.

Państwa Północy i Południa można wyodrębnić, opierając się na kryterium ekonomicznym wskazującym na poziom rozwoju mierzony za pomocą dochodu na jednego mieszkańca. Bank światowy dzieli poszczególne państwa na:

-    państwa o wysokich dochodach, które wynoszą minimum: 10066 USD na 1 mieszkańca;

-    państwa o średnio wysokich dochodach: 3265-10065 USD na 1 mieszkańca;

-    państwa o średnio niskich dochodach: 826-3255 USD na 1 mieszkańca; państwa o niskich dochodach, nie przekraczających: 825 USD na 1 mieszkańca

3.    Kraje rozwijające się, kraje rozwinięte...

Oprócz pojęcia Trzech Światów, które zresztą było krytykowane za to, że nie uwzględnia różnorodności krajów postkolomalnych. funkcjonowały jeszcze inne określenia, w szczególności odnoszące się do krajów powstałych w wyniku dekolonizacji. Od lat 60 kraje te zaczęto nazywać krajami rozwijającymi się. Pojęcie to jest dziś najczęściej używane przez organizacje międzynarodowe, jednak nie jest ono adekwatne do sytuacji we wszystkich państwach zaliczanych do tej gnipy. Niektóre kraje wcale się nie rozwijają, wręcz przeciwnie, sytuacja w nich często ulega pogorszeniu Przyczyną tego jest eksplozja demograficzna, korupcja, a także niskie ceny surowców, które są głównych źródłem dochodów niektórych państw. Państwa, w których tempo wzrostu gospodarczego jest najszybsze spośród krajów rozwijającycli się, nazywane są krajami nowo uprzemysłowionymi. Są to głownie kraje Azji Południowo-Wschodniej, które poprzez odpowiednią politykę gospodarczą osiągnęły ogromny sukces, powoli dościgając kraje rozwinięte - państwa charakteryzujące się, w przeciwieństwie do krajów rozwijających się, wysokim poziomem uprzemysłowienia i życia mieszkańców oraz wysokim dochodem narodowym w przeliczeniu na jednego mieszkańca. Należą do nich m in.: państwa Europy Zachodniej. USA, Kanada. Japonia, Australia.

4.    Centrum - Peryferie

Centrum w ujęciu teorii systemu światowego Immanuela Wallerstema oznacza bogate państwa, od których uzależnione sąluaje peryferyjne i półperyferyjne. Są to państwa, które charakteryzują się:

-    dominacją przemysłu przetwórczego nad wydobywczym, wytwarzanie produktów na bazie półproduktów dostarczanych z peryferiów i pólperyferiów,

-    posiadaniem wysokich technologii high-tecli.

-    wysoki poziom akumulacji i inwestycji,

-    względnie wysokim wynagrodzeniem dla pracowników najemnych.

-    wysokimi wskaźnikami urbanizacji.

-    pod względem ustrojowym są to państwa demokratyczne.

Peryferia to w teorii systemu światowego państwa słabo rozwinięte. uzależnione pod względem technologicznym od państw centrum, określane także jako Trzeci Świat. Cechy charakterystyczne tych państw to:

Wytwarzanie prostych produktów, nie wymagających zaawansowanych technologii, dominacja przemyshi wydobywczego nad innymi gałęziami przemysłu.

-    Syndrom długiego trwania

-    Niska stabilność polityczna, przewaga autorytaryzmu nad demokracją.

-    Często występująca praca niewolnicza.

Rezerwuar taniej siły roboczej dla krajów centrum

Półperyferia w ujęciu teorii systemu światowego Immanuela Wallersteina oznacza państwa, znajdujące się pomiędzy krajami peryferyjnymi a rozwinięętymi państwami centrum.

Kraje te są w znaczącym stopniu zdominowane przez kraje centrum, ale same także dom mig ą nad lokalnymi peryferiami, często pełniąc rolę pośrednika pomiędzy centrum a peryferiami. Są także bogatsze i mają lepiej rozwiniętą gospodarkę niż peryferia.