2740390926

Niewątpliwie ważnym było to, że nauka była u nich bezpłatna. Do lubelskiej szkoły, po dziesięciu latach funkcjonowania, uczęszczało 400 uczniów, a w połowie XVII w. lubelskie kolegium jezuickie miało aż 1000 uczniów.

Pijarzy pojawili się w Polsce w 1642 roku, na Lu-belszczyźnie (oczywiście w rozumieniu terenu dzisiejszego województwa lubelskiego) w 1667 r. zakładając kolegia kolejno w Chełmie, w Łukowie 1696 r. (fundacja szlachty ziemi łukowskiej), Opolu Lubelskim 1743 r. Szkoły pi-jarskie miały być przeciwwagą dla szkolnictwa jezuickiego, jednak aż do słynnej reformy Stanisława Konarskiego niewiele różniły się od nich. Wielkie zmiany w oświacie przyniósł wiek osiemnasty, zmiany w szkołach pijarskich były pierwszym krokiem do reformy całej polskiej oświaty. Po likwidacji zakonu jezuitów powołano Komisję Edukacji Narodowej, a szkoła lubelska stała się placówką państwową. KEN wprowadził nowoczesny program kształcenia w języku polskim, część szlachty zabierała swoje dzieci ze szkół, uważała bowiem, że tylko kształcenie w języku łacińskim ma wartość. Szkoła pijarska jako jedna z pierwszych w kraju w pełni realizowała nowe programy.

Oprócz wymienionych ośrodków oświatowych przypomnieć trzeba o szkole w Białej Podlaskiej, która w tym okresie znajdowała się w granicach Wielkiego Księstwa Litewskiego. Lubelszczyzna miała także swoją Akademię w Zamościu.

Wspaniałe tradycje polskiej oświaty były kontynuowane nawet w pierwszym okresie rozbiorów, dopiero upadek powstania listopadowego rozpoczął rusyfikację szkolnictwa. Tym samym zakończył się okres tradycji polskiego szkolnictwa średniego, w miejsce którego wprowadzono rozwiązania zaborców.

W latach 20. XIX wieku na Lubelszczyźnie funkcjonowały następujące szkoły średnie: wojewódzkie - Lublin, Łuków, Szczebrzeszyn; wydziałowe - Chełm (do 1821 r.), Opole Lubelskie, Hrubieszów (do 1823 r. status podwy-działowej), Biała Podlaska.

Elementy tradycji świątecznych w dawnych szkołach

Szkoła to jednak nie tylko nauka, ale także wychowanie i pielęgnowanie tradycji, w tym tak ważnych w tamtym okresie tradycji religijnych. Oczywiście Boże Narodzenie było świętem obchodzonym bardzo uroczyście. W szkołach jezuickich i pijarskich ważną rolę w kultywowaniu tradycji spełniał wspomniany teatr szkolny, w ramach którego młodzież szkolna wystawiała pastorałki. Budowano szopki bożonarodzeniowe, uczono kolęd i popularyzowano samo kolędowanie oraz uczestniczenie w nabożeństwach świątecznych. Kultywowano polskie tradycje świąteczne, w tym kulinarne. W szkołach zakonnych ci uczniowie, którzy spędzali święta w kolegium wspólnie ze swoimi nauczycielami, spożywali świąteczne dania. Tak wyglądały potrawy w jednym z kolegiów pijarskich na Boże Narodzenie 1822 r.: wigilia - zupa migdałowa, szczupak na żółto, ryż, karasie na biało, grzybki, szczupak smażony; 25 XII - rosół z kaczki, sztuka mięsa z chrzanem, kotlety cielęce, gęś, potrawka z kaczki, cielęcina; 6 XII — juszka z kluskami, sztuka mięsa z ćwikłą, wołowina, kaszka na rosole, potrawka.

Według Alojzego Żółtowskiego wigilia w 1820 roku wyglądała następująco:

A zasiadlszy do stołu godziną zmierzchową Jadł polewkę migdałową, na drugie zaś danie, szedł szczupak w szafranie.

Dalej okoń, pączki tłusto, Węgorz i liny z kapustą,

Karp sadzony z rodzenkami Na koniec do chrzanu grzyby i różne smażone ryby...

Mariusz Ausz

Biblioteka

Pierwsza polska baza czasopism technicznych BazTech

Inicjatywa tworzenia BazTech powstała w 1997 r. wśród bibliotek uczelni o profilu technicznym oraz branżowych ośrodków informacji naukowo-technicznej. Realizację projektu rozpoczęto w 1998 r. po otrzymaniu dotacji z Komitetu Badań Naukowych w ramach zadań dotyczących „rozbudowy i udostępniania baz danych o charakterze regionalnym lub ogólnokrajowym w sieciach komputerowych”. Baza danych została udostępniona w sieci Internet w styczniu 1999 r. na serwerze CIUW, obecnie ICM UW w ramach „Biblioteki Wirtualnej”. Od 1999 r. projekt jest dofinansowywany przez MENiS w ramach środków finansowych na działalność wspomagającą badania. W latach 2005-2008 otrzymano dotację z Ministerstwa Nauki i Informatyzacji w ramach SPUB. Lista indeksowanych tytułów powstała na podstawie zbiorczego wykazu czasopism prenumerowanych przez biblioteki współpracujące.

Nainerl(26)/2I11

POLiTECHNIKI LUBELSKIEJ 1/