97
cieszyli się w praktyce swobodą religijną. Prawną gwarancyę tejże zyskali dopiero w czasie pierwszego bezkrólewia, po wygaśnięciu dynastyi Jagiellonów, w uchwalonej przez sejm konwoka-cyjny ko[nfederacyi warszawskiej z 1573 roku.
Wj XVII i XVIII wieku, w okresie upadku oświaty i przeważnego wpływu Jezuitów, swobody religijne dysydentów zostały ograniczone, odsunięto ich od piastowania urzędów państwowych, od godności posłów i deputatów, zabroniono stawiać zbory, odprawiać nabożeństwa, aryan zaś wygnano z kraju. Wstęp do senatu zamknięty został nie tylko biskupom wyznania wschodniego, ale nawet biskupom, którzy na podstawie unii brzeskiej z 1595 r., połączyli się z kościołem katolickim. Nietolerancya ta zgubne wydała owoce, prześladowani i upośledzeni dysydenci stanowili w kraju żywioł niezadowolony, poddawali się łatwo wpływom państw sąsiednich, które pod pozorem ochrony ich interesów, mieszały się w sprawy wewnętrzne rzeczypospolitej.
3) Mieszczaństwo.
Wiek XV i początek XVI-go to najświetniejszy okres w dziejach miast polskich, gromadzą się w nich niebywałe dotąd bogactwa, podnosi oświata i kultura, rozwijają nowe gałęzie rzemiosł, udoskonalają dawniejsze, — przez ziemie nasze przechodzą ważne drogi handlowe, kupcy polscy pośredniczą w wymianie towarów, ciągnąc stąd dla siebie znaczne korzyści. Miasta cieszą się przywilejami i samorządem, których wyrazem są podobnie jak w ubiegłych wiekach rady miej-
Dzieje wstroju Polski. 7