Img00052

56

plastyczne i nie odkształca się dalej, lecz pęka. Dlatego konieczne jest (np. przy wyciąganiu drutów miedzianych) stosowanie między operacyjnego wyżarzania rekry-stalizacyjnego, które zmiękcza i uplastycznia metal.

1.71.    Odkształcenie plastyczne dokonywane poniżej temperatury T_R, omówione wcześniej, nosi nazwę obróbki plastycznej na zimno. Obróbka plastyczna prowadzona powyżej temperatury T_R, nazywana obróbką plastyczną na gorąco, łączy w sobie dwa procesy: zgniot i rekrystalizację. W wyniku obróbki plastycznej na gorąco otrzymuje się strukturę zrekrystalizowaną.

1.72.    Przy zbyt wysokiej temperaturze wyżarzania może wystąpić tzw. rekrystalizacja wtórna, podczas której ziarna rosną wielokrotnie kosztem swoich sąsiadów — następuje przemiana struktury drobnoziarnistej w gruboziarnistą. Rekrystalizacja wtórna z punktu widzenia własności mechanicznych materiału jest procesem niekorzystnym — nadmierny wzrost ziaren prowadzi do powiększenia kruchości materiału. Konduktywność natomiast po procesie rekrystalizacji wtórnej — rośnie.

1.6. STOPY METALI

1.73. Większość pierwiastków tworzących układ okresowy zalicza się do metali. Metale-pierwiastki, tj. zupełnie czyste metale nie zawierające żadnych domieszek, praktycznie nie istnieją. W technice, tworzywa metaliczne można podzielić na dwie grupy:

—    metale techniczne, tj. metale zawierające tylko niewielką ilość domieszek pochodzących z procesów metalurgicznych (stopień czystości tych metali jest zależny od metody ich otrzymywania oraz stosowanych metod oczyszczania),

—    stopy metaliczne, będące połączeniem metali z innymi pierwiastkami metalicznymi lub niemetalicznymi.

Stopy metaliczne mogą być złożone z dwóch lub większej liczby składników, przy czym przynajmniej jeden, główny składnik stopu musi być metalem. W zależności od liczby metali tworzących stop rozróżnia się stopy dwuskładnikowe (podwójne), trójskładnikowe (potrójne) itd. Stopy metali znalazły bardzo szerokie zastosowania z uwagi na różnorodne własności, które można uzyskać przez stapianie ze sobą różnych składników.

Skład chemiczny stopu wyraża się w procentach wagowych, ujmujących procentową ilość masy danego składnika w stosunku do całej masy stopu lub w procentach atomowych, określających procentowy udział atomów poszczególnych składników do ogólnej liczby atomów stopu. Pierwszego sposobu używa się głównie w przemyśle, drugiego — w rozważaniach teoretycznych.