img046 (8)

We wszystkich powyższych przykładach „czaso-wość” relacji prania zostaje zawieszona. Między'przytoczonymi formami występują jednak subtelne różnice semantyczne. Pranie to przykład rei fika cj i (ang. con-ceptual reification): poszczególne konfiguracje składające się na treść pojęciową relacji prania (skarpetek) zostają obwiedzione jednym wspólnym konturem, określającym pewien obszar w przestrzeni pojęciowej. Se-kwencyjność poszczególnych konfiguracji stanowi bazę struktury, podobnie jak istnienie określonych powiązań między elementami składowymi stołu stanowi bazę pojęcia „stół”. Prać natomiast odpowiada konceptualizacji, w której kolejne konfiguracje mieszczą się w ramach oglądu i są uszeregowane sekwencyjnie, ale są portretowane holistycznie. Istnienie poszczególnych elementów jest jednak „ważniejsze” niż w przypadku reifikacji — w tym sensie bezokolicznik jest analogiczny do rzeczownika zbiorowego — np. las. Z kolei imiesłów odmienny piorący wyraża proces jako homogeniczną „substancję”: początek i koniec procesu znajdują się poza bezpośrednim zakresem struktury semantycznej, i wobec tego „środek” pojmowany jest jako szereg analogicznych konfiguracji. Innymi słowy, ramy oglądu ograniczają pewną „porcję prania” : imiesłów jest więc w tym sensie analogiczny do rzeczownika piasek (lub do wyrażenia. truskawka mrożona). Zależności te ilustruje poniższy diagram.

	BZ		BZ				MZ
	@)					BZ	%
t		t		t

a) pranie

b) prać

Rys. 10

c) piorący

/ Podstawowa analogia między kategoriami rzeczownika i czasownika nie tylko wyjaśnia niejednakowy status leksemów w obrębie kategorii (np. stół jest „lepszym” reprezentantem kategorii rzeczownika niż piasek), ale także status jednostek językowych usytuowanych wzdłuż continuum prowadzącego od prototypowego rzeczownika do prototypowego czasownika. To zaś z kolei wyjaśnia szereg istotnych aspektów struktury gramatycznej. ;

6.2. JEDNOSTKI I KONSTRUKCJE

Wiedza użytkownika języka jest znajomością gramatyki tego języka. Musi on zatem opanować określony ..asortyment skonwencjonalizowanych jedno-^s-tek językowych (ang. conventional linguistic units) oraz wiedzieć, w jaki sposób może tworzyć konstrukcje (ang. constructions), czyli które jednostki mogą 'wchodzić w skład..jednostek reprezentujących wyższy poziom organizacji.,)

Jednostka, jako termin techniczny, jest w gramatyce Ląngąckera definiowana jako struktura w pełni opanowana przez użytkowników języka, a więc nie wymagająca już od nich świadomej analizy jej wewnętrznego,, składu. Jest to więc .struktura -rutynowa (ang. cogrdtwe routine). Istnieją trzy — i tylko trzy — rodzaje takich jednostek: Ibnologiczne, semantyczne i symboliczne. Każda jednostka symboliczna jest jednostką dwubiegunową (ang. bipolar), czyli składa się z bieguna semantycznego i bieguna fonolpgicznego²². Biegun fonologiczny jednostki determinuje biegun se-

²² Zauważmy, że taka definicja jednostki językowej oznacza powrót do klasycznej definicji znaku językowego u de Saussure’a jako połączenia signifiant i signifie.

93