img166 (12)

nasilonego wydechu przy zamkniętej głośni, doprowadzając do fazowych zmian ciśnienia tętniczego i czynności serca.

W pierwszej fazie (I) - na początku wydechu - ma miejsce krótkotrwały wzrost ciśnienia tętniczego w wyniku oddziaływania podwyższonego ciśnienia w klatce piersiowej na aortę i duże tętnice klatki piersiowej (wzrostowi ciśnienia może towarzyszyć bradykardia).

W drugiej fazie (II) - podczas utrzymującego się wydechu - dochodzi do znacznego spadku ciśnienia skurczowego, rozkurczowego i ciśnienia tętna, co jest wynikiem zmniejszonego powrotu żylnego oraz zmniejszonego rzutu serca (wczesna faza II, zwana fazą Ila).

W warunkach fizjologicznych spadek ciśnienia tętniczego i związane z tym odbarczenie baroreceptorów zatoki szyjnej i aorty prowadzi do odhamowania układu współczulnego i wzrostu ciśnienia tętniczego (późna faza II - zwana fazą Ilb).

Zakończenie wysiłku - fazę trzecią (III) - charakteryzuje spadek ciśnienia tętniczego wywołany gwałtownym zmniejszeniem się ciśnienia w klatce piersiowej i rozszerzeniem łożyska płucnego.

W czwartej fazie (IV), po zakończeniu nasilonego wydechu, kiedy ruchy oddechowe pogłębiają się, wzrasta powrót żylny, obniża się opór płucny i zwiększa się pojemność minutowa serca. Ciśnienie tętnicze rośnie (ponownie pobudza baroreceptory), indukując bradykardię.

Próba Valsalvy jest wykorzystywana w celach leczniczych i diagnostycznych, np.: przerwanie napadu częstoskurczu nadkomorowego (reakcja kardiopresyjna) czy różnicowanie szmerów serca podczas osłuchiwania.

CZĘŚĆ PRAKTYCZNA ĆWICZENIA

I. Pomiar ciśnienia tętniczego krwi

Ciśnienie tętnicze krwi to siła działającą na jednostkę powierzchni ściany naczynia, wywierana przez przepływającą układem krążenia krew. Najwyższą wartość ma w układzie naczyń tętniczych, niższą w żyłach i tętniczkach. W krążeniu dużym ciśnienie jest większe niż w małym. Ciśnienie skurczowe powstaje przy końcu skurczu serca (jest najwyższe), natomiast ciśnienie rozkurczowe - pod koniec rozkurczu (jest najniższe).

Prawidłowe ciśnienie tętnicze osoby dorosłej powinno wynosić:

1.    skurczowe - 120- 135 mmHg,

2.    rozkurczowe - 60 - 85 mmHg.

Dla dzieci wartości te są niższe, zależne od wieku (odpowiednie siatki centylowe ciśnienia tętniczego).

Ciśnienie tętnicze zmienia się w ciągu doby. Duży wpływ na jego wartość ma aktywność fizyczna, emocje, ból, stres, hałas, temperatura otoczenia, używki (kawa, papierosy) i leki.

Najdokładniejszą metodą pomiaru ciśnienia tętniczego jest metoda bezpośrednia, śródtętnicza, która ze względu na swoją inwazyjność ma ograniczone zastosowanie w praktyce klinicznej. Powszechnie do pomiaru ciśnienia używany jest sfmgomanometr wraz z osłuchiwaniem tętnicy metoda Korotkowa. Tradycyjny pomiar wykonywany jest manometrem rtęciowym (uważany za urządzenie najdokładniejsze) lub manometrem sprężynowym. Metoda ta polega na detekcji tonów, które pojawiają się w czasie stopniowego zmniejszania ciśnienia w mankiecie założonym wokół ramienia. Mankiet otaczający ramię, po napompowaniu powietrzem, uciska tętnicę (tętnicę ramienną). Powinien mieć on około 13 cm szerokości i 23 cm długości (odpowiednio mniejsze mankiety dla dzieci i większe, np. dla osób otyłych). Pamiętajmy, aby rękaw ubrania pacjenta nie uciskał ramienia. Prawidłowe miejsce osłuchiwania tętnicy ramiennej znajduje się około 3 cm poniżej dolnego brzegu mankietu. Ramię z założonym mankietem powinno być ułożone na poziomie serca. Po odszukaniu tętnicy ramiennej (przyśrodkowa część okolicy dołu łokciowego) pompuje się mankiet aż do zniknięcia wyczuwalnego na tętnicy ramiennej tętna (orientacyjne ciśnienie skurczowe) i do około 30-50 mmHg powyżej. Następnie powietrze stopniowo wypuszcza się (około 5 mmHg/s), jednocześnie osłuchując fonendoskopem tętnicę ramienną. Pojawienie się pierwszego tonu Korotkowa odpowiada ciśnieniu skurczowemu (ciśnienie skurczowe odpowiada wysokości słupa rtęci, przy którym pojawia się pierwszy ton). Podczas dalszego wypuszczania powietrza tony ulegają ściszeniu. Moment, kiedy przestają być słyszalne odpowiada wartości ciśnienia rozkurczowego. Podczas pierwszego badania pacjenta powinno się wykonać pomiary ciśnienia na obu ramionach. Podejrzewając koarktację aorty (wada serca) wykonuje się również pomiary na kończynach dolnych, a pomiar po pionizacji może ułatwić nam rozpoznanie hipotonii ortostatycznej.

1.    proszę dokonać pomiarów ciśnienia tętniczego na obu ramionach.

2.    czy uzyskane wartości są jednakowe i czy są prawidłowe?

II. Reakcja ortostatyczna układu krążenia krwi u człowieka

Ćwiczenie należy wykonać, używając stołu pionizacyjnego:

1. Osoba badana leży w pozycji na wznak przez 10 minut. W czasie ostatnich 3 minut wykonuje się pomiar ciśnienia tętniczego krwi oraz częstości tętna. Wyniki dokonanych pomiarów traktujemy jako spoczynkowe, a więc wyjściowe do wykonania właściwej próby.

105