img377 (5)

2

Nazwy runów i futharki

Każdy run miał nazwę, która także oznaczała coś jako słowo. Sądzi się, że nazwy runów istniały od dawna, chociaż oczywiście nie istniały w zapiskach do stosunkowo późnych czasów, kiedy zaczęły powstawać pierwsze świadectwa pisane. Z terytorium anglosaskiej Anglii i pobliskich pochodzą rękopisy z IX wieku i późniejsze, z rysunkami angielskich liter runicznych wraz z lokalną wersją ich nazw. Nordyckie nazwy runiczne zachowały się z nieco późniejszych czasów, kiedy w Skandynawii przetrwało w użyciu tylko 16 liter, więc nie mamy kompletnej listy nazw z tego regionu. Nie znamy też nazw runów innych ludów germańskich; jedynie te z liter alfabetu gockiego, które były wymyślone w celu przepisania Pisma Świętego mają łączność z nazwami runów. Z 16 nazw runów nordyckich jakie przetrwały, większość nawiązuje w przybliżeniu do anglosaskich zamienników, i te prawdopodobnie wywodzą się ze wspólnej przeszłości germańskiej.

Zwykle nazwa runu rozpoczynała się od dźwięku, który run przedstawiał. Oto kilka przykładów. Pierwsza litera futharku, dźwięk /, miała w staroangielskim nazwę feob. Nordycka nazwa to fe. Obydwie oznaczają „pieniądze, posiadanie”. Run i (nr 11) miał staroangielską nazwę is, staronordycką iss, obydwie w znaczeniu „lód”. Potwierdza to

« A ar

f \ H*

l , IW fJ ^?    F    -k    ^h

r HL-roW    X

* Y •»» £    lf -

u £    ki***

_n    \nm    ?    | (<”♦    > *

.    i    <r    l    ;*r%i    V

Fragment stronicy z rękopisu z St John’s College, Oksford (manuskrypt 17), ukazujący różnorodność kształtów i nazw runicznych.

‘    !"■”    $    £

r h ^Q m ^ Bs a

H^w    : iii