img025 (46)

214 Percepcja i waloryzacja przestrzeni mu..,;a ...

3.    Podobne procesy niszczenia pewnych wartości przestrzennych, jak w Będzinie. miaty też miejsce w pozostałych miastach. Jednak zburzenie synagogi w Mikołowie, czy wybudowanie zakładów przemysłowych tuż za starym śródmieściem Cieszyna nic wprowadziły aż takiej deformacji klasycznej struktury przestrzennej, jak przeprowadzenie dwupasmowej drogi przez rynek w Będzinie. Co z kolei nic spowodowało aż tak znaczących zmian w estetycznym i funkcjonalnym ladzie przestrzennym całego miasta, a szczególnie jego centralnej części, i ich społecznej percepcji.

4.    Przynależność do odmiennych pod względem kulturowym obszarów, co było podstawą doboru miast, stanowi istotny element w procesach identyfikacji mieszkańców - szczególnie z. deklarowaną identyfikacją z regionem. Różnice kulturowe mają także znaczenie przy określeniu specyfiki danego miasta, poszukiwania jego wyróżników - określenia jego genius ioci - (na przykład wątki mieszczańskie w Cieszynie i Żywcu, śląskość Mikołowa, czy podkreślanie, że Będzin jest miastem królewskim), nic stanowi jednak istotnej zmiennej w procesach percepcji i waloryzacji przestrzeni miasta.

5.    Przestrzenne struktury długiego trwania do dziś odgrywają najistotniejszą rolę w badanych miastach. One oraz wydarzenia z nimi związane stanowią o gen im- Ioci badanych miast. Przestrzenie zabytkowe są wskazywane jako miejsca charakterystyczne i symboliczne (zamki, pałace, rynki). Wielokrotnie w przestrzeni długiego trwania zachowała się także jej pierwotna funkcja, choćby handlowa. To właśnie ulica Głęboka w Cieszynie, Kościuszki w Żywcu, rynek i ulica 1 Maja w Mikołowie, a nawet będzińska ulica Małachowskiego (choć nic w takim stopniu) stale pełnią rolę centrów handlowych, pomimo ulokowania w badanych miastach super i hipermarketów.

6.    W przypadku badanych miast najbardziej istotne wydają się znaczenia, jakie są komunikowane przez miejsca historyczne. Nierzadko jest to powracanie do wybranych tradycji Q'ak w Cieszynie do tradycji Austro-węgierskich lub w Żywcu do tradycji Habsburskich). Z drugiej strony pewne elementy przestrzeni symbolicznej, jak obelisk upamiętniający pogrom będzińskich Żydów i spalenie synagogi, stająsię elementami zapomnianymi. Nic są powszechnie odczytywane jako istotne miejsca symboliczne. Pamięta o nich najczęściej wąskie grono miłośników historii miast. Takim procesom podlegają szczególnie przestrzenne pozostałości kultury i społeczności żydowskiej.

7.    Nagromadzenie wspomnianych przestrzeni znaczących ma miejsce . w centrach badanych miast. Centra Cieszyna i Mikołowa spełniają w pełni definicję obszaru kulturowego w rozumieniu Aleksandra Wallisu. Żywieckie centrum nazwać można obszarem kulturowym w stagnacji, natomiast centrum Będzina utraciło na dzień dzisiejszy miano obszaru kulturowego - stało się przestrzenią zdegradowaną.

S. W opozycji do nasyconych elementami znaczącymi centrów stoją nowe osiedla i dzielnice. Sa one sferami symbolicznych pustek. To miejsca sypialnie - niezależnie od miasta. Pewnym wyjątkiem są stare wsie lub miasteczka włączone w granice miast, które posiadają własną historię i znaczące elementy przestrzenne (będziński Grodziec jest najlepszym przykładem takiego osiedla).

9.    Rynki (szczególnie w Mikołowie i Cieszynie, a w nieco mniejszym stopniu w Żywcu) są najważniejszymi elementami krystalizującymi przestrzeń miast. Stanowią symboliczne i rzeczywiste centrum miasta. Koncentrują aktywność ludzi, są miejscem spotkań, zakupów i odpoczynku. Bez rynku właściwie nic mogą obejść sic mapy mentalne badanych miast.

10.    Miejscami magicznymi - związanymi z indywidualnymi biografiami jednostek - są najczęściej parki. Ich znaczenie w przestrzeni miasta jest nie do przecenienia, a brak atrakcyjnych przestrzeni zielonych - miejsc konsumpcji czasu wolnego - odbija się na negatywnym waloryzowaniu przestrzeni miasta i braku istotnych przestrzeni magicznych w mieście.

11.    Można stwierdzić dosyć wysoki poziom identyfikacji badanych z przestrzenią i społecznością badanych miast. Najważniejszym jednak punktem odniesienia w przypadku pytań o tożsamość jest dom jako przestrzeń i rodzina jako grupa społeczna.

12.    Analiza strukturalna (analiza map mentalnych) przyniosła podobne rezultaty co badania preferencyjne jeśli chodzi o repertuar miejsc i obiektów znaczących w mieście. Pozwoliła ona jednak pokazać sposób mentalnej strukturalizacji przestrzeni miasta i potwierdziła spostrzeżenie o wyraźnych granicach osiedli w Będzinie (przewaga szkiców przestrzennych w przeciwieństwie do dominujących w innych miastach szkiców sekwencyjnych i mieszanych) i decydującej roli obiektów charakterystycznych w wyobrażeniach przestrzeni w badanych miastach.