img013 (59)

190 Percepcjo i waloryzacja przestrzeni miasto ...

dokonano porównania pomiędzy strukturalnym a preferencyjnym sposobem badania przestrzeni miasta. „Pierwsze polega na interpretowaniu uzyskanych od respondentów szkiców wyobrażeniowych, mających formę rysunków lub map (mcntal maps). Z kolei podejście preferencyjne sprowadza się do analizowania postaw i preferencji przestrzennych uzyskanych drogą wywiadu.”³”

Technika map mentalnych ma jedna zasadniczą wadę. Jest nią niechęć respondentów do dokonywania szkiców przestrzeni miast. Owa niechęć tłumaczoną jest najczęściej brakiem zdolności plastycznych lub też czynnikami zdrowotnymi (slaby-i wzrok itp.). Owa niechęć skutkuje mniejszą liczbą zebranych map w badaniach opartych na technikach wywiadu (w badaniach tnikolowskich z 2001 roku mapy zebrano u S0% respondentów, tym samym do analizy uzyskano 474 szkice). Zjawisko to obecne jest także przy pozyskiwaniu ankiet bez udziału ankietera. W relacjonowanych badaniach nic każda uzyskana ankieta zawierała narysowana mapę—W Będzinie mapy zawierało 40 ankiet, w Cieszynie Ż4,"Mikołowie 66 i w Żywcu 54. Pomimo tej niezbyt imponującej ilości warto sprawdzić, jak przedstawia się przestrzeń miast na szkicach wykonanych przez respondentów.

Na początek analizy warto zobaczyć jakie rodzaje map uzyskano w poszczególnych miastach. Zastosowano w tym przypadku znany podział Apnlcyarda na szkice sekwencyjne (na mapach przeważają elementy liniowe), przestrzeńne (na mapach przeważają elementy powierzchniowe) i mieszane (brak dominacji, któregoś z dwóch rodzajów elementów).⁴⁰⁰

■/>!

Tahe.la 24. Rodzaj rysowanych map według typologii Appleyarda

	Będzin	Cieszyn	Mikołów	Żywice	Mikołów 2001
Sekwencyjne	n	22	42	27	129
Przestrzenne	16	10	17	12	124
Mieszane	13	12	7	15	221
Kazein	•10	44	66	54	474

Źródło: badania własne; Tomasz Nawrocki. Krzysztof Bicrwiaczonck „W cieniu Wojaczka. Mikołówgenius locr

W Cicszynic_i Żvwcti wyraźnie dominowały szkice z przewagą liniowych. Także w Mikołowie respondenci o wiele częściej rysowali szkice sekwencyjne, ale z kolei w badaniach z. 2001 roku zdecydowanie dominowały mapy mieszane, których nie można było zaklasyfikować ani do map sekwencyjnych ani powierzchniowych. Jedynie w Będzinie mapy liniowe były rzadsze niż

Andrzej Kowalczyk, Percepcja środowiska miejskiego..., (Iz., cyi. s. 257 '“Tamże, i. 26S.

)

191

A rzyszrof Bicrjsiaczonek

powierzchniowe. Wynik-n m z lakiu. na który zwracano już uwaęę. że cechą charakterystyczną sirukiury przestrzennej Będzina jest wyraźny podział na jpśiedla. Najczęściej wyraźnymi krawędziami w tym mieście są dwupasmowe drogi oddzielające poszczególne dzielnice. Drogi te zresztą często nic były nawet zaznaczane na mapach. Taka sytuacja nic występuje w pozostałych trzech miastach stąd dominują w nich mapy liniowe i mieszane.

Ciekawy i nietypowe przykład map, choć może trudno nazwać tc rysunki takim mianem, wystąpił w Cieszynie. Można je nazwać alegorycznymi. udvż przedstawiały zarys granic miasta przedzielony szlabanem eraniczy państwowej Takie przedstawienie nic klasyfikujące się do żadnej kategorii Applcyarda miały dwie mapy z tego miasta.

Poniżej cztery przykładowe mapy mentalne.

Rys 12. Przykład mapy mentalnej Będzina (typ przestrzenny; szkic wykonała 17-letnia respondentka)