IMG 08 (2)

przezwyciężania ich, może mieć następujący przebieg: 1) ustalenie problemu lub problemów (trudności) dotyczących różnych przejawów nieprzystosowania społecznego uczniów; 2) spontaniczne ich udramatyzowanie w postaci improwizacji scenicznej; 3) uświadomienie sobie szkodliwych konsekwencji dla normalnego funkcjonowania klasy z powodu nurtujących ją i zaimprowizowanych poprzednio problemów; 4) sceniczne udramatyzowanie możliwych rozwiązań problemów niepokojących uczniów; 5) uświadomienie korzyści wynikających z proponowanych rozwiązań.

Problemami nadającymi się do scenicznego zaimprowizowania przez uczniów są szczególnie te, na których rozwiązaniu zależy całej klasie. Dotyczą one na ogół braku zdyscyplinowania uczniów, w tym także przeszkadzania na lekcji, panujących stosunków interpersonalnych o charakterze konfliktowym, zaniedbywania się uczniów w nauce, wzajemnej nieżyczliwości i kłótliwości z błahych powodów, niezdrowej rywalizacji itp. Warto również podkreślić, iż nie wszystkie problemy klasy nadają się do zaimprowizowanego udramatyzowania, np. problemy dotyczące zachowań uczniów i nauczycieli, które mogłyby ośmieszyć lub poniżyć któregoś z nich.

Uczestnicząc w improwizacji scenicznej, uczniowie pozbawieni są jakiegokolwiek scenariusza. Grane przez siebie role dostosowują jedynie do ogólnego problemu, jaki usiłują .przedstawić i rozwiązać w wyniku zastosowania techniki socjodramatycz-nej. W związku z tym ustala się z uczniami tylko to, co mają oni zaimprowizować, nie zaś jak mają to zrobić. Wyuczenie się ról byłoby' sprzeczne z zasadą twórczej spontaniczności stanowiącej — jak wiadomo — istotny element technik socjodrama-tycznych. Grają je — rzecz jasna — tylko ci spośród uczennic i uczniów klasy, którzy tego bardzo pragną.

Oto fragmenty improwizowanej inscenizacji w klasie V dotyczącej odmowy .udzielenia pomocy koleżeńskiej w nauce. Brały w niej udział cztery dziewczynki. Inscenizacja przedstawiała kłopotliwą sytuację uczennicy pnzed lekcją i podczas jej trwania. Przytoczony niżej fragment odnosi się tylko do' sytuacji przed lekcją:

— Pomóż mi z matematyki. Nie mogę zrozumieć, o co Chodzi w tym zadaniu.

—    Nie -mam teraz czasu. Nie widzisz, że jestem zajęta. Niech wyjaśni to Magda.

—    Magda, powiedz mi, jak rozwiązuje się to zadanie.

—    Nie widzisz, te wychodzę. Idę na kiermasz, może Anka ci

pomoże.

—    Anka, czy mogłabyś mi pomóc rozwiązać zadanie z matematyki. Bardzo cię o to proszę.

—    Zwariowałaś! Dziś jest sobota. Popatrz, jak dużo dzieci jest na dworze.

—    A nie wiesz, do kogo mogłabym pójść z tym zadaniem?

—    Daj mi spokój! Nie mam pojęcia.

Podczas dyskusji wokół improwizacji scenicznej uczniowie mogą zastanawiać się nad tym, o ile udramatyzowane wydarzenia i sytuacje są obiektywnym odbiciem przedstawionej rzeczywistości; jakie przeżycia wewnętrzne wzbudzały one u osób uczestniczących bezpośrednio w odgrywaniu określonej roli; jakie powodowały reakcje w świadomości pozostałych uczniów; wreszcie, jakie wnioski praktyczne nasuwają się pó obejrzeniu udra-matyzowanych wydarzeń i sytuacji, mające znaczenie dla rozwiązywanego wspólnie problemu. Ponadto — zgodnie z zasygnalizowanym przebiegiem określonej odmiany technik socjodra-matycznych — uczniowie mogą zastanawiać się nad szkodliwymi następstwami zainscenizowanej improwizacji.

Niżej podaję kilka*wypowiedzi zgłoszonych przez uczniów i uczennice klasy V w związku z problemem, którego dotyczył przedstawiony wcześniej fragment improwizowanej scenki. Klasa zgłaszała swe wypowiedzi dotyczące następującego pytania: Co traci uczennica lub uczeń, który nie może liczyć na pomoc swych kolegów (koleżanek) z klasy?

—    Myślę, że taki uczeń, któremu się nie pomaga, nie musi być wcale złym uczniem. Ale jak mu nikt nie pomaga, to trudniej .być dobrym uczniem (chłopiec).

—    Taki uczeń, którego klasa odtrąca — mimo że jest dobrym kolegą — traci dużo. Jest stale smutny. Nie czuje przyjaźni koleżanek i kolegów. Nigdy nie ma tej radości, jaką mają inne dzieci (dziewczynka).

—    Czuje się jakby odepchnięta przez wszystkich i później już nie chce zwracać się do nikogo o pomoc (chłopiec).

169