IMGE75

256 Izabelli Lignowska

przedstawicieli takich zawodów, które cechuje naukowe zainteresowanie właściwościami jednostki, a więc psychologów, psychiatrów i innych lekarzy. Jeśli nawet nie zajmują się oni bezpośrednio swymi podopiecznymi, to filozofia ich zawodów oddziałuje na ludzi, którzy to robią, np. na pracowników socjalnych. W konsekwencji najbardziej typową cechą traktowania różnych problemów społecznych jest ich formułowanie w kategoriach dominująco medycznych. Tymczasem narkomania nie jest tylko zjawiskiem jednostkowym, lecz przede wszystkim poważnym problemem społecznym. Dlatego też efektywne zapobieganie jej musi polegać na zmianie społecznej. a nie na mało skutecznej interwencji na szczeblu jednostkowym.

SOCJOTERAPIA NARKOMANÓW W OŚRODKACH MONARU

Do czasu utworzenia pierwszego eksperymentalnego „Uniwersytetu Życia” dla Narkomanów w Głoskowie (15X 1978 r.), jedynymi miejscami zajmowania się osobami uzależnionymi od środków odurzających były szpitale psychiatryczne. Efekty leczenia na oddziałach trudno było uznać za zadowalające, nie tylko ze względu na niewielką liczbę rzeczywistych wyleczeń, ale także z tego powodu, że branie narkotyków odbywało się w trakcie leczenia pod bokiem lekarzy, aczkolwiek oczywiście bez ich wiedzy. Iluzja wychodzenia z nałogu, w której tkwił bardziej personel niż pacjenci, kończyła się jedynie kolejnymi wypisami i powrotami tych samych osób. trafiających co pewien czas do szpitala w celu odtrucia i leczenia. Szpital i układ terapeuta - pacjent nie wyzwalał żadnej inicjatywy w samym narkomanie. Zdanie sobie sprawy z niedoskonałości istniejącego systemu leczniczego wobec problemu uzależnień Ideowych w pewnym kręgu osób, pragnących pomóc narkomanom, doprowadziło w konsekwencji do próby stworzenia społeczności wyizolowanej z dotychczasowej rzeczywistości szpitalnej, społeczności opartej na samopomocy i współdziałaniu. Ci. którzy do tej pory byli obiektem różnego rodzaju zabiegów, mieli się stać odpowiedzialni za własny wybór i za miejsce, w którym zdecydowali się przebywać.

Nazwa Stowarzyszenia na Rzecz Przeciwdziałania Narkomanii Monar pochodzi od nazwy pierwszego ośrodka leczenia narkomanów, który mieścił się poza murami szpitala i realizował program leczenia będący przeciwieństwem medycznego podejścia do narkomanii. Początkowo był to pododdział Sanatorium Neuropsychia-trii Dziecięcej w Garwolinie. Po utworzeniu Stowarzyszenia (w sierpniu 1981 r.)-Centrałny Ośrodek Resocjalizacji Młodzieży Monar w Głoskowie stał się pierwszym monarowskim ośrodkiem leczenia narkomanów.

Głównym celem Stowarzyszenia, oprócz leczenia osób już uzależnionych, jest szeroko pojęta profilaktyka¹⁴, nakierowana szczególnie na środowisko młodzieży zarówno zagrożonej, jak i nie dotkniętej jeszcze narkomanią. Innymi celami są: pomoc osobom, które opuszczają ośrodki resocjalizacyjne i placówki służby zdrowia, w powrocie do społeczeństwa, upowszechnianie w społeczeństwie wiedzy na temat demków narkomanii, zapoznanie pracowników służby zdrowia, szkolnictwa i władz

Podobnie jak w przypadku leczenia narkomanów w Monarze (gdzie podstawą działania stała się samorządność i samokontrola pacjentów), przedstawia się podejście do zagadnienia profilaktyki. Monarowska koncepcja zapobiegania rozprzestrzenianiu się narkomanii opiera się na zasadzie „dla młodzieży przez młodzież". Nie ma ona nic wspólnego z przestrzeganiem przed negatywnymi skutkami przyjmowania narkotyków ani ze straszeniem. Jest natomiast propagowaniem wzorców pozytywnych, jest pokazaniem młodzieży tych wartości, które są w stanie zachęcić ją do działań konstruktywnych będących przeciwieństwem bierności, tak charakterystycznej cechy narkomanii. Jest to model profilaktyki czynnej, wychodzący z założenia, ze istotnymi potrzebami młodzieży jest znalezienie i potwierdzenie własnej tożsamości oraz poczucie przynależności i uczestnictwo w rówieśniczej grupie odniesienia. Aktywne uczestnictwo młodzieży w Ruchu ułatwia jej przejście przez kryzys wieku dojrzewania bez szukania pomocy w narkotykach, alkoholu czy grupach dewiacyjnych.

oświatowych, opieki społecznej, organizacji społecznych i młodzieżowych oraz władz administracyjnych z przyczynami i konsekwencjami narkomanii.

Cele te realizuje Monar poprzez tworzenie ośrodków z programem długoterminowej resocjalizacji narkomanów, ułatwienie uzależnionym kontaktów z odpowiednimi placówkami służby zdrowia, organizowanie szkoleń dla uczestników Młodzieżowego Ruchu Monar i wszystkich zainteresowanych instytucji i organizacji społecznych, tworzenie kół Młodzieżowego Ruchu Monar. Organizowanie obozów szkoleniowych dla młodzieży uczestniczącej w ich działalności.

Zadania w zakresie profilaktyki, leczenia i resocjalizacji narkomanów realizowane są na podstawie porozumienia między Ministerstwem Zdrowia i Opieki Społecznej a Zarządem Głównym Stowarzyszenia, zawartego 30 grudnia 1981 r.

Monar realizuje zupełnie odmienny model profilaktyki niż ten. do którego przywykliśmy chociażby w przeciwdziałaniu alkoholizmowi. Jego autorem jest twórca idei i założyciel Stowarzyszenia Marek Kotański.

Myślę, że dla potrzeb niniejszego artykułu warto przede wszystkim skopać aip.J na podstawowej, najstarszej i najlepiej zorganizowanej formie działania Mnnnrn. jaką jest socjoterapia osób uzależnionych od narkotyków. Prowadzona jest ona 8 kilkunastu ośrodkach resocjalizacji młodzieży. Ponieważ Monar na terenie jest swoistym odpowiednikiem Synanonu, posłużę się przytoczonymi przez K. Jackowskiego regułami tzw. gry, która ukazuje sedno zabiegów terapeutycznych sanac- ^{1 2} wanych w Synanonie¹¹. A oto opis owych reguł:

1

   Uczyli swoje życie jawnym, czyli ujawnij wszystkie sekrety ahM I cwdm. . ności. co mydlisz o innych, o ich uczynkach. Powiedz wszystko do kadet NająMkflH| ny. ponieważ prawda i lak zawsze jest względna. Powiedz więc po prosta *■«■»» ^,n i opinii. One mogą. ale nie muszą być prawdziwe, bo nikt nie ma uiuaopoW ■

2

   Gra jest sportem, przednia wieniem. bądź w niej aktywny i acz iggał

3 przesadzaj, wyolbrzymiaj lak. aby co. co mówisz o drotayefc. ■ ■

sprawach, byk) przez innych widziane jak przez szkło powiększa#**.