IMGs47

flflpjjip czynności zawodowych, korygowaniu błędnych wyobrażeń *H|MQGpeh stosunków międzyludzkich w zakładzie pracy.

5. WYCHOWANIE MAŁEGO DZIECKA Z WADĄ SŁUCHU

5.1. Główne problemy wychowania słuchowego okresu niemowlęcego

Prekursorskie w naszym kraju postulaty J. Siestrzyńskiego, dotyczące wy-chowania dzieci niesłyszących już w okresie przedszkolnym, znalazły współ-emśmt aaukowe uzasadnienie. Podkreślić jednak należy, że znaczenie wczesnego okresu nawojowego, szczególnie zaś wychowania w domu rodzinnym Igflb t później doceniane, co znajdowało w swój wyraz w pracach Jana

(1819-1885)*. Dziś wiemy, że zarówno dla rozwoju percepcji hhK&mg, umiejętności kształtowanej w wieku niemowlęcym, poniemowlę-cym i przedszkolnym dzięki wychowaniu słuchowemu, jak i dla rozwoju mowy najważniejszy jest już okres niemowlęcy.

Do pierwszego roku życia dziecka odnoszą się też trzy podstawowe pojęcia surdopedagogiki okresu niemowlęcego: 1) wczesne wykrycie (■g, arb tiTńtm gariy Identification, nietn. Friiherfassimg), 2) wczesna draga o za (ang. earty diagnosis, niem. Fruherkennung), 3) wczesne wychowanie (ang. earfy educational treatment lub management, early eduamon. niem. Frukbetremmg)⁹⁹.

Wczesne wykrycie polega na wychwyceniu niemowląt podejrzanych o ■nkiMhtme słuchu wkrótce po urodzeniu bądź w kilka miesięcy później. A Ldwc wyróżnia trzy sposoby wczesnego wykrycia uszkodzonego słuch*. ląir

•    obserwacja zachowania niemowlęcia;

•    zbadanie wszystkich dzieci z grupy tzw. ryzyka audiologicznego;

Ztmeśę ajOhMaW domowego p. J. Fapłońskisgo, [w:J Pamiętnik Warszawskiego ^^dfthdOtkmmtałych z Roku Szkrdnego 1870//. Rok drugi. Warszawa.

i Ociemniałych, 1871; Zasady i Zakres Wychowania ^i metody p. J Paptońskiego, Dyrektora Instytutu Gluchonie-Warszawskiego Instytutu Głuchoniemych i Ociemniałych z Roku

Mawmumodkśśam 9 drakami Instytutu Głuchoniemych i Ociemniałych, War-

... ...

^whing*, (w.) Handhuch der Behindertenpildagoglk,

HHPfi m

• badanie słuchu niemowląt.

Stwierdzenie zaburzenia receptora słuchu jest możliwe już przed urodzeniem się dziecka. Począwszy od 7 miesiąca ciąży, nie narodzone dziecko reaguje na bodźce dźwiękowe przekazywane poprzez powłoki brzuszne matki zmianą rytmu bicia serca bądź poruszaniem się, co z łatwością może stwierdzić lekarz¹⁰ (nota bene dziecko może już po urodzeniu rozpoznawać zarówno głosy swoich rodziców, jak i melodie, które może zapamiętywać począwszy od 35 tygodnia życia).

Ważniejsza jednak jest obserwacja nowo narodzonego dziecka. Reaguje ono odruchem Moro na dźwięki w granicach 90 dB, to jest na bardzo głośny krzyk z odległości 1 m, dziecko 3-miesięczne reaguje na dźwięki z bezpośredniego otoczenia (do 3 m), dziecko 6-miesięczne zwraca się w kierunku źródła dźwięku, 9-miesięczne niemowlę lokalizuje źródło dźwięku. A. Lówe podkreśla, że dziecko 7-miesięczne, które nie reaguje spontanicznie na źródło znaczących dla niego dźwięków, jest podejrzane o uszkodzenie słuchu^{1 2} i powinno być bezzwłocznie zbadane przez surdologów - otolaryngologa i surdopsychologa.

Piotra Łobacz, dokonując analizy fonologicznej³ ontogenezy języka, w pierwszym roku życia dziecka wyróżnia sześć etapów rozwojowych: 1) etap tzw. refleksyjnej wokalizacji obejmuje 4 do 8 początkowych tygodni życia dziecka; 2) etap głużenia (ang. cooing lub gooing, niem. girren lub gurren) przypada na okres od 2. do 4. miesiąca życia; 3) etap tzw. „zabawy głosem" (ang. vocal play) charakteryzuje się okresowymi powtórzeniami dźwięków określonego typu; 4) etap gaworzenia, które najczęściej się pojawia w 7 -10 miesiącu życia dziecka i charakteryzuje się powtarzaniem samogłosek i spółgłosek; 5) etap przypadający na okres 10-14 miesiąca to tzw. „niepowtarzalne lub zmienne gaworzenie" (ang. nonreduplicated or mriegated babbling); 6) okres przejściowy, charakteryzujący się przechodzeniem od prewerbalnego do językowego; nakłada się na etapy 4 i 5.

107

1

W. N i e m e y e r, Fruherkennung, Erfassung und Fórderung Hórbehinderter Kinder u. Jugendlicher ans Medizinischer Sicht, [w:] Fruherkennung, Fruherfassung und Frtihfórderung Hór- und Sprachbehinderter, perimed Fachbuch-Verlagsgesellschaft mbH, 1982, s. 82., patrz także: A. Pruszewicz, Metody badania słuchu orientacyjne i psychofizyczne, [w:] A. Pruszewicz (red). Zarys audiologii klinicznej, Wydawnictwa Akademii Medycznej im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu, Poznań 1994, s. 206 i nast.

2

A. L 0 w e, GehOrlose und Schwerhórige, jw., s. 193.

3

¹⁰¹ P. L o b a c z, Polska fonologia dziecięca. Studia fonologiczno-akustyczne, Wydawnictwo Energeia, Warszawa 1966.