IMGs92

■■k**onc są od stopnia rozwoju psychofizycznego, przede wszyst-■Hht od wieku, w którym nastąpiło uszkodzenie słuchu, od zachowanych ttnMk słuchu, występowania dodatkowych upośledzeń, wieku, w którym rozpoczęto wykorzystywać aparaty słuchowe, od poziomu rozwoju umiejętności komunikowania się. a także od charakterystycznych właściwości po-nntgółnych przedmiotów nauki szkolnej oraz programu wychowawczego, od ogólnych (autotelicznych) i rewalidacyjnych (heterotelicznych) celów wychowawczych i dydaktycznych.

Efektywność pracy wychowawczej i dydaktycznej zależy od skuteczności metod nauczania i wychowania wykorzystywanych w danych warunkach (indy ■■lanfn. rh i społecznych). Dziś powszechnie się przyjmuje, że nie ma aśetod —»i 11 ilm i h Skuteczność stosowanej metody dydaktycznej bądź wychowawcze! w istotnej mierze zależy m. in. od tego. kto się nią posługuje, atwięc przede wszystkim od nauczyciela i wychowawcy, od motywującego da onda środowiska, a także od możliwości uczenia się konkretnego, indywidualnego dziecka i jego woli.

2. ROZWOJ METOD KSZTAŁCENIA OSOB NTESŁYSZĄCYCH W UJĘCIU HISTORYCZNYM

Początki nowożytnych dziejów kształcenia dzieci z uszkodzonym słuchem wiążą się z nazwiskiem hiszpańskiego mnicha Pcdro Ponce dc Leon (1510-l5H4t Rok 1555 jest datą rozpoczęcia nauczania przez Pcdro Ponce A dziesięcin do dwunastu dzieci nicsłyszących, w tym dwu dziewcząt, pochodzących z rodzin sdKhcckich.

Mooei Ranorez dc Carión (1579-1652), drugi wielki hiszpański surdo-pedagog. zainspirowany działalnością dydaktyczną Pcdro Ponce, uczy kilkoro o—«•» mesłyszących utrzymując jednak stosowaną przez siebie metodę na-■czania w tajemnicy

juan Pablo Bonet 1i579-1633) zaznaczy! się przede wszystkim dzięki pu-hBkacji jaka okazała się w 1620 r w Madrycie, będącej pierwszym dziełem ntesłyszących pt.: Reductión de las letras y arie para enseiiar fas wtundas (O naftice dźwięków i o sztuce nauczania głuchoniemych

Podkreślał w nim znaczenie artykulacji, me rozwijając problematyki * ten, pameważ. jego zdaniem, ta umiejętność raczej przeszka-w mmcc Ponadto uznawał stosowanie alfabetu palcowego

■Awfi—r *j ogólnej, PWN. Warszawa 1984,1.127-129.

oraz metody pojęciowo-gestowej (ideomimetic procedurę). Uczył tylko jednego ucznia kształconego poprzednio przez de Cariona. W gruncie rzeczy Bonet naśladował de Cariona. Najlepszym wiekiem rozpoczęcia nauki z dzieckiem niesłyszącym był, według Boneta, okres między 6 a 8 rokiem życia⁸. Poza wczesnym rozpoczęciem pracy z dzieckiem podkreślał także znaczenie otoczenia społecznego posługującego się stale mową dźwiękową Pablo Bonet zalecał specjalne ćwiczenia dotyczące rozróżniania cech przedmiotów, takich jak długość, szerokość, ciężar, kolor.

Z zachowanych dokumentów wynika, że uczniowie Pedro Ponce de León’a i M. Ramireza de Carion’a rozporządzali sporymi umiejętnościami w posługiwaniu się pismem, a Luis de Valasco posiadał ponadto intuicyjnie przyswojoną umiejętność odczytywania z ust⁹.

Cechą charakterystyczną metody hiszpańskiej było postępowanie metodyczne przyjmujące za punkt wyjścia pismo; następnie przechodzono, poprzez alfabet palcowy, do mowy dźwiękowej.

Współcześnie, jak to już podkreślaliśmy, w surdopedagogice dominują różne opcje tradycyjnych szkół, tj. szkoły niemieckiej, francuskiej i wiedeńskiej.

Nauczanie dzieci z uszkodzonym słuchem do początków XIX w. miało charakter indywidualny, co m.in. wynikało z braku powszechnego obowiązku szkolnego. W stosowanych metodach nauczania wykorzystywano zmysły wzroku i dotyku. Natomiast możliwości rozwoju percepcji słuchowej w okresie niemowlęcym, mimo iż już Pablo Bonet podkreślał znaczenie wczesnego wychowania, nie były wówczas jeszcze znane.

Od tych historycznie dość odległych czasów nastąpił znaczny rozwój metod kształcenia. Znalazło to swoje odzwierciedlenie w stosowanej w surdopedagogice terminologii.

Dwa najbardziej ogólne, najpowszechniej i najczęściej współcześnie stosowane pojęcia dla określenia stanowiska dotyczącego sposobu kształcenia i rozwijania komunikacji językowej u osób z uszkodzonym słuchem, to ora-lizm (łac. oris - usta) i manualizm (łac. manus - ręka; manualis - ręczny).

Dla oralistów (zwolenników oralizmu) w postępowaniu rewalidacyjnym najważniejsze są: rozwój mowy dźwiękowej, wykorzystywanie zachowanych resztek słuchu, czytanie, pisanie i język ciała. Wśród zwolenników onlizan

¹ J.O., M.D. A I o s, Communicationfor hearing handicappedpeople m (ed.), Communicalion for the hearing handicapped Mn inlernatioruA perspectńm, fhhhH ' Park Press, Baltimore, London, Tokyo 1976, s. 261-262.

P. Schumann, (Jeschichle des Taubstummenwesens, Vcrlag Moritz DMMMMBj furt fint Maln, 1940, a. 47-48.