IMGv69

stosowana w praktyce przez dr Kazimierę Krakowiak ^M pod kierunkiem pro/, dra hab. T. Gałkowskiego. Pierwszego drukowanego opisu zaadaptowanej metody — po konsultacjach z dr K. Krakowiak i wprowadzeniu pewnych zmian — dokonał B. Szczepan ko wsk i ^M i nazwał ją B h | r o S r I f i ą. Jak się jednak wydaje, termin fonogesty, użyty

FONOGESTY

A Lokacie dod da samogłosek

Uwaga: W lokacji 3 (obok twarzy) pokazujemy każdą spóigloaNę.

B. UMad palców dta każda! samogłoski. przed którą nie ma anótgkmkf.

po której de ma samogioaM. C. UWedy palców da apóigloaek

Uwaga: Spółgłoski młęłddo I zmiękczone (w nawiasach) octóź -damy dodatkowym pochyleniem (ugięciem) palców ku wnętrzu dod, zachowując ten sam Jej uWad.

Rys. 6. Cued speech w polskiej adaptacji K. Krakowiak

K. Krakowiak, Gesty wspomagające odczytywanie wypowiedzi z ust i możliwość ich zastosowania w nauczaniu niesłyszących dzieci języka polskiego. U.W. Wydział Psychologii. Studium Podyplomowe Szkolnej Psychologii Defektologicznej. Audio fonologia i Psychologia Dzieci Głuchych, czerwiec 1984, maszynopis, a takie K. Krakowiak. Fonogesty. Gesty wspomagające odczytywanie wypowiedzi z ust. Instytut Ksztaloenia Nauczycieli im. W. Spasowskiego. Oddział Doskonalenia Nauczycieli w Lublinie, Lublin 1986.

H b. Szczepankowski, Chirografia. System znaków wspomagających odczyty-wonie z ust, „Świat Ciszy** 1984, nr 10.

oc przez dr K. Krakowiak, precyzyjnej oddaje ideę omś stemie tym nie mamy do czynienia i pisaniem (gr. grapho I piaaą)

(gr. cheir — ręka), ale z ułatwieniem odczytywane i ust z pomocą powiednich znaków dłoni. System nie może funkcjooowaó bez powiązania z artykulacją; w swej istocie cechuje SH    0Ę

wiązaniem z artykulacją; przekazem sylabowym (zgkufcowyMfc k«ó» lacją z mową". System obejmuje 8 układów palców dłoni odpMMfitd jących 8 grupom spółgłosek, układ 9 neutralny jest wyk m rytjrwgf w sylabach i wyrazach rozpoczynających się od aamoglnslri. Istotna )Ni także — podobnie jak w cued speech — lokacja dłoni, wskazująca policzek, usta, brodę, szyję i obok twarzy. Znaki te odpowiadają czterem zbiorom zestawionym w pary, które umożliwiają uwidocznienie których spółgłosek w grupach spółgłoskowych. System fonogestów, który opracowała K. Krakowiak po konsultacjach z B. Szczepankowem w ostatecznej wersji przedstawia rys. 6.

Systemy fonemowe

Struktura mowy dźwiękowej charakteryzuje się, odróżniającymi poszczególne dźwięki, cechami: dźwiękowymi, tak tylnymi, kinetycznymi i wizualnymi, którym odpowiadają: gospodarka oddechem, tonacja, ruchy artyfculacyjne narządów mowy i odczucia związane z ich polnie niem (kinestetyczne i czuciowe). Dziecko niesłyszące w ograniczonym stopniu może naśladować dźwięki za pośrednictwem uszkodzonego zmysłu słuchu. Jedną z form pomocy są specjalne znaki uwidaczniające poszczególne elementy składowe mowy dźwiękowej (niem. Lautbildungs /hilfs/-zeichen; Lautgebarden). Do znaków najprostszych należą znaki taktylne stosowane w metodzie oralnej, odróżniające m. in. głoski dźwięczne od bezdźwięcznych, np. palce na skrzydełkach nosa bądft dłoń położona na głowie informują o dźwięczności spółgłosek _ma^m i JtC*' Są to znaki pomocne w ćwiczeniach artykulacyjnyeh z dzieckiem nie-słyszącym oraz ułatwiające samokontrolę dziecku w toku artykulacji. Bardziej złożone układy znaków stają się podstawą do twoi¹ amin mmia plikowanych systemów. Mogą one sprostać innym, wyższym wymaganiom.

Fonemowy system manualny (Das Phonembestimmteo Manualsystem — PMS)", czyli system manualny określany przez fonemy, w odróżnioiru od systemów grafemowych, w których punktem odniesienia jest pismo, został opracowany w latach 1969—1973 pod kierunkiem prof. Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Heidelbergu Klausa

** K. Scbułte, Phonembestimmtes Manualsystem (PMS± ja, ManjŚMBm gebnisse und Konseąuemen fUr die Artikulation hórgeschidigter M

T — Burdopedagoglka