LastScan2 (12)

dąży się do wykształcenia właściwego stosunku do rekreacji ruchowej. W tym okresie upowszechnia się „sporty całego życia” z wyraźnym zróżnicowaniem ze względu na płeć. Dominują zajęcia o charakterze sportowym (zawierające element współzawodnictwa i bardziej intensywny wysiłek fizyczny) oraz relaksacyjnym, z nastawieniem na samousprawnianie się, z przyswajaniem wzorców, jak dziś i w przyszłości dbać o sprawność i zdrowie.

Szkoła na tym etapie powinna wyposażyć uczniów w wiedzę o zasadach i regułach samodzielnego (indywidualnego i zespołowego) uprawiania ćwiczeń fizycznych w celu odnowy biologicznej, dalszego usprawniania się i racjonalnego wypoczynku. Powinna kształtować postawy prozdrowotne ze szczególnym podkreśleniem znaczenia systematycznej aktywności rekreacyjno-turystycznej i sportowej.

Pod koniec nauki w szkole ponadpodstawowej uczeń powinien osiągnąć w ramach przygotowania do uczestnictwa w rekreacji i turystyce następujący cel: mieć rozbudzone potrzeby systematycznego uprawiania rekreacji i turystyki, umieć je zaplanować i zorganizować dla siebie oraz dla rówieśników.

Rekreacja i turystyka we współczesnej szkole jawią się jako zjawiska dynamicznie rozwijające się, znajdujące odzwierciedlenie w różnych sferach życia dzieci i młodzieży: społecznej, psychologicznej, kulturowej. Dzięki temu spelniająone określone funkcje, które wzajemnie się przenikają. Najważniejsze z nich to:

1.    Funkcja wychowawcza.

2.    Funkcja kształcąca.

3.    Funkcja wypoczynkowa.

4.    Funkcja zdrowotna.

Wychowawcza funkcja rekreacji i turystyki

Założenia wychowawcze rekreacji i turystyki w szkole, odnoszące się do dzieci i młodzieży, można w uproszczeniu ująć w cztery zasadnicze punkty:

-    rozwój osobowości i uzdolnień,

-    przygotowanie do życia społecznego,

-    przygotowanie do pracy,

-    przygotowanie do wypoczynku.

Rekreacja ruchowa i turystyka-szczególnie ich formy zawierające komponent motoryczny i uprawiane w dłuższym czasie - stwarzają specyficzne sytuacje wychowawcze, z których należy korzystać w celu wywołania rozwojowych procesów wychowawczych u uczniów. W takich sytuacjach istnieją warunki do unikania werbalizmu i wychowania przez celową działalność. Daje to także możliwość, prócz osiągania celów zespołowych (np. rozgrywanie gry, pokonywanie trasy, poznawanie określonego obiektu kulturowego czy osobliwości przyrody), urzeczywistnienia przez każdego ucznia różnych własnych celów (zdrowotne, sprawnościowe, intelektualne, rozrywkowe, towarzyskie itp.).

Ponieważ aktywność rekreacyjno-turystyczna prowadzona jest na zasadzie dobrowolności i pełnej dostępności, stwarza to szczególne możliwości rozwoju osobowości każdego ucznia. Zadaniem nauczyciela jest jedynie pomagać w precyzowaniu celów tego typu aktywności i pilnować, aby środki ich realizacji były stosowane planowo, systematycznie i w sposób zorganizowany. Nauczyciel musi czuwać nad właściwym korzystaniem przez uczniów z otaczających dóbr kultury i natury. Wchodząc w toku rekreacyjnego i turystycznego działania w kontakt z przyrodą, która jest źródłem spokoju, piękna i harmonii, uczniowie odkrywają nowe wartości moralne. Kształtuje się w nich racjonalny stosunek do środowiska i następuje uświadomienie problemu jego degradacji.

Możliwości wychowawczych rekreacji i turystyki można upatrywać w budzeniu przez nie takich cech, jak aktywność, wspólnota przeżyć, więzy koleżeństwa. Kształtują one postawy i osobowości najbardziej społecznie pożądane. Wyrabiają takie m.in. cechy, jak zaradność i samodzielność, silna wola, przedsiębiorczość, wytrwałość, umiejętność pokonywania trudności i przeciwieństw, solidarność grupowa, sprawiedliwość, gospodarność, samodyscyplina i samokontrola, sumienność, otwartość, dzielność, obowiązkowość, życzliwość, punktualność, umiejętność współżycia w zespole i uznawania woli większości (Lobożewicz 1996).

Rekreacja ruchowa i jej turystyczne formy wymagają od uczniów wysiłku, pewnego stopnia odporności fizycznej i psychicznej oraz opanowania zmęczenia. Zmuszająone również do współdziałania z innymi, a także ponoszenia za innych odpowiedzialności. Wysiłek fizyczny, który uczeń wkłada w przepłynięcie dystansu, rozegranie gry czy pokonanie trasy, ma wpływ na kształtowanie charakteru. Czasem niezbędna jest do tego bardzo duża wytrzymałość, siła woli, chęć przezwyciężania bólu lub nawet strachu. Pełnienie określonych funkcji, wykonywanie indywidualnych prac, z których wyniku korzysta cały zespól, wyrabia odpowiedzialność i świadomą dyscyplinę. Te wymogi uprawiania rekreacji i turystyki inająduże znaczenie w procesie wychowania dzieci i młodzieży (Wolańska 1994, Przecławski 1996).

W rekreacji i tuiystyce należy też upatrywać elementu wychowania politechnicznego. Umożliwiają bowiem one nabywanie przez uczniów umiejętności kompetentnego i efektywnego korzystania ze sprzętu rekreacyjnego i turystycznego, a także urządzeń zgodnie z ich konstrukcją i funkcją, przy jednoczesnym przestrzeganiu zasad bezpieczeństwa własnego i innych.

Właściwie realizowane zajęcia rekreacyjno-turystyczne sądla uczniów doskonałą szkołą życia społecznego, szkołą postaw obywatelskich. Uprawianie rekreacji i turystyki wyrabia przede wszystkim twórczy, czynny stosunek do zadań i otoczenia. Wykorzystując środki rekreacji i turystyki, uczeń poznaje kraj, dorobek pokoleń, określa i kształtuje swój stosunek do materialnych i idealnych dóbr kulturalnych własnego społeczeństwa. Jest z rówieśnikami w czasie wykonywania zadań, odpoczynku, zabawy, w czasie doznań estetycznych i wówczas, gdy wytrzymałość fizyczna i siła woli decydująo wyniku działalności

33