lichtarski (11)

22 I. Przedmiot i ewolucja ntulci o przcd»icł>ior»twic

wspólnym językiem. Nauka o przedsiębiorstwie zapożycza zatem pewne pojęcia np. z nauk przyrodniczych, ujmując przedsiębiorstwo jako żywy organizm Nie zmienia to jej charakteru, rozszerza natomiast horyzonty i pozwala lepiej poznać i zrozumieć rzeczywistość; jak wszystkie inne nauki, nie skostniała, lecz ulega ewolucji.

Nauka o przedsiębiorstwie zajmuje się wnętrzem przedsiębiorstwa, ale też jego stosunkami z otoczeniem; nie można jej ograniczać tylko do wnętrza czy tylko do relacji zewnętrznych [8, s. 75-84]. W pierwszym przypadku rolę przedsiębiorstwa sprowadza się tylko do działalności produkcyjno-uslugowcj — do roli zakładu, w drugim zaś uwypukla się funkcjonowanie na rynku i jego aspekt finansowy. Przedmiotem zainteresowania w jej ramach są obie strony jego działalności Prowadząc proces gospodarczy, przedsiębiorstwo wchodzi w stosunki z otoczeniem, jest bowiem systemem otwartym. Kupuje niezbędne mu przedmioty i środki pracy, zatrudnia ludzi planuje i organizuje działalność, kieruje nią, motywuje ludzi i kontroluje ich, likwiduje zatargi między pracownikami. stwarza un warunki do wydajnej i dobrej jakościowo pracy, a jednocześnie sprzedaje dobra i usługi, utrzymuje kontakty ze swoimi kontrahentami, zawiera z nimi umowy, pożycza pieniądze w banku i rozlicza się z nim. inwestuje w inne przedsiębiorstwa, uczestniczy w obrocie kapitałowym, płaci podatki, komunikuje się ze społeczeństwem przez środki masowego przekazu itp. Działania przedsiębiorstwa są więc różnorodne, skierowane do jego wnętrza i na zewnątrz. Problemy te są min. przedmiotem zainteresowania w tym obszarze wiedzy.

Nauka o przedsiębiorstwie jest nauką stosowaną [4, s. 15; 12]. Oznacza to, że wyniki jej badań mają znaczenie praktyczne. Jak pisze J. Kwcjt [10, s. 8-9] -„ważną cechą teorii przedsiębiorstwa w aspekcie mikroekonomicznym jest ścisłe powiązanie w niej teorii naukowych, charakteryzujących się abstrakcyjnym uogólnieniem, z praktyczną celowością, jaką stanowi możność zastosowania w konkretnych warunkach i dla konkretnych zadań. Celowość ta nadaje teorii przedsiębiorstwa charakter nauki stosowanej, jak to ma miejsce z naukami przyrodniczymi czy technicznymi."

Nauka o przedsiębiorstwie nic jest wiedzą potoczną. Stworzona jako wynik uogólnienia doświadczeń przedsiębiorstw oraz weryfikowania w praktyce ogólnych naukowych stwierdzeń, nauka ta opisuje i objaśnia rzeczywistość oraz wskazuje kierunki jej przekształceń.

Opisywanie rzeczywistości polega na przedstawianiu zjawisk zachodzących w przedsiębiorstwie wskutek prowadzenia działalności Zjawiska te są wynikiem wewnętrznych i zewnętrznych reakcji na (aktywne) istnienie przedsiębiorstwa. Opis rzeczywistości polega również na grupowaniu faktów i szukaniu powiązań między ich zbiorami Objaśnianie rzeczywistości jest już wyższym etapem poznania naukowego. Tłumaczy się wówczas, dlaczego zachodzą określone procesy i związki. Szuka się ich przyczyn. Uogólnia się pewne prawidłowości Formułuje się pewne twierdzenia. W tym ujawniają się m.in. teoretyczne podstawy nauki o przedsiębiorstwie. Z objaśnienia rzeczywistości i dostrzegania prawidłowości można wyprowadzić pewne wskazówki dla praktyki. Szczególne znaczenie ma ukazanie kierunków przekształceń rzeczywistości przedsiębiorstwa, sposobów osiągania lepszych efektów ekonomicznych i prawidłowych relacji między ludźmi. Nauka o przedsiębiorstwie nie może od tego abstrahować.

Nauka o przedsiębiorstwie dzieli się na ogólną i specjalne (wyspecjalizowane) [1, s. 1; 13, s. 9; 15, a. 26]. Ogólna nauka o przedsiębiorstwie zajmuje się problemami, które są wspólne dla wszystkich jednostek gospodarczych, niezależnie od rodzaju prowadzonych przez nic działalności i jest podstawą wydzielenia z niej nauk specjalistycznych. Są one ujmowane zwykle w dwóch przekrojach: działowo-gałęziowym i funkcjonalnym. Pierwszy z nich pozwala zidentyfikować np. naukę o przedsiębiorstwie przemysłowym, budowlanym, handlowym, transportowym, bankowym, ubezpieczeń itp. Przekrój funkcjonalny ujawni m.in. naukę o: zaopatrzeniu, produkcji, zbycie, finansach, inwestycjach przedsiębiorstwa itp.

Ogólna nauka o przedsiębiorstwie koncentruje się na problemach teoretycznych, specjalistyczne zaś są bliższe praktyki.

Literatura

[1]    Frie» R: Betriehswirtschaftslehrt des Industriebetriebes. Munchen-Wien: R. Oldenburg 1917.

[2]    Gruszecki T.: Przedsiębiorstwo Jako kategoria ekonomiczna. W: Teoria t praktyka przemian gospodarczych. Praca zbiorowa pod redakcją T. Jakóbika Wrocław: Ossolineum 19*9.

[3]    Gutenberg E: Grmdtagen der BetruAswirucha/tslehre. T. 1: Die Produklion. Wyd 20. Berlin-• New York 1973.

[4]    Hetnen E: Einfuhrung in dtt Betriebswirtsckaftslehre Wyd 9. Wiesbaden: Gabier 19*9.

[5]    Hirsz owici M.: Przyczynek do socjologicznej koncepcji przedsiębiorstwa. W: Przedsiębiorstwo w polskim systemie społeczno-ekonomicznym. Warszawa: PWE 1967.

[6]    Hopfenbeck W.: Attgemeine Betriebswirtscha/ts- und Managementslehrr. MOnchen: Modernę Industrie 19S9.

[7]    Iwankiewicz-Rak B: Marketing organizacji niedochodowych. Wybrane problemy adaptacji w warunkach polskich Wrocław: AE 1997. Prace Naukowo Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu nr 756.

[*] Kierczyński T. Ekonomika przedsiębiorstwa Jako matka o stosunkach ekonomicznych między przedsiębiorstwem a otoczeniem. W: Problemy rozwoju teorii przedsiębiorstwa Wrocław: AE 198*. Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej wc Wrocławiu nr 414.

[9] Kortan J.: Zależne i niezależne od systemu ekonomicznego cechy przedsiębiorstwo. W: Problemy rozwoju teorii przedsiębiorstwa. Wrocław: AE 19*8. Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu nr 414.

[10] Kwejt J.: Elementy teorii przedsiębiorstwa. Warszawa: PWN 1959.